Abstrakt
Ustalenie przez podatnika VAT momentu powstania obowiązku podatkowego, zdefiniowanego w przepisach art. 4 ustawy z 29.8.1997 r. – ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.; dalej OrdPU) odgrywa niezmiernie ważną rolę w konstrukcji podatku VAT. Samo wykonanie przez podatnika podatku VAT czynności opodatkowanej nie oznacza jeszcze obowiązku obliczenia i zapłacenia podatku. Dopiero powstanie obowiązku podatkowego wskazuje moment, w którym podatnik będzie zobowiązany do wykazania należnego podatku VAT z tytułu tej transakcji. W praktyce moment ten wskazuje okres rozliczeniowy (miesiąc lub kwartał), w którym transakcja podlegająca opodatkowaniu powinna zostać zadeklarowana dla potrzeb podatku VAT. Ewentualny błąd podatnika VAT w ustaleniu momentu powstania obowiązku podatkowego spowoduje, iż należny podatek VAT z tytułu dostawy zostanie wykazany w niewłaściwym okresie rozliczeniowym i w konsekwencji doprowadzi do sytuacji, w której podatnik w deklaracji podatkowej wykaże nieprawidłową kwotę zobowiązania podatkowego.
Może się wydawać, iż zastosowanie przepisów VAT określających moment powstania obowiązku podatkowego nie nastręcza większych trudności. Jednak w praktyce z uwagi na specyfikę obrotu nieruchomościami pojawiają się rozbieżności dotyczące wskazania momentu powstania obowiązku podatkowego, szczególnie gdy mamy do czynienia z stosunkowo skomplikowanymi transakcjami, w których świadczenia stron rozłożone są w czasie.
Przepisy ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.; dalej VATU) regulujące kwestie związane z powstaniem obowiązku podatkowego zawarte są w dziale IV ustawy. W zakresie dotyczącym dostawy nieruchomości istotne zaczenie mają1:
– zawierające zasady ogólne przepis art. 19 ust. VATU ust. 1 VATU przewidujący, iż obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru, uzupełniany rzez art. 19 ust. 4 dotyczący przesunięcia obowiązku podatkowego w związku z obowiązkiem wystawienia faktury VAT oraz art. 19 ust. 11 VATU, zgodnie z którym obowiązek podatkowy powstaje w przypadku otrzymania przez podatnika płatności przed wydaniem towaru;
– zawierający szczególny moment powstania obowiązku podatkowego w przypadku dostawy, której przedmiotem są budynki lub lokale (art. 19 ust. 10 VATU). Zgodnie z którym obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia licząc od ich wydania.
W tym miejscu należy odpowiedzieć na pytanie – do jakiego rodzaju nieruchomości będą one miały zastosowania każdy z wskazanych powyżej dwóch przypadków. Art. 2 pkt. 6 VATU definiując pojęcie towaru wśród nieruchomości, wymienia: budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty. Porównując ww. definicję z regulacją zwartą w art. 19 ust. 10 VATU, która przypomnijmy dotyczy budynków i lokali, można stwierdzić, iż: [...]