Abstrakt

Od 3.12.2007 r. hipoteki przymusowe wpisane na rzecz Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego przestały korzystać z pierwszeństwa zaspokojenia przy podziale sumy uzyskanej z egzekucji nieruchomości. To orzeczenie w istotny sposób zwiększa bezpieczeństwo i pewność związane z obrotem nieruchomościami.

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego

Dnia 26.11.2007 r. Trybunał Konstytucyjny wydał bardzo ważny wyrok dla tematyki obrotu nieruchomościami (sygn. P 24/06). Trybunał orzekł, iż art. 35 § 1 ustawy z 29.8.1997 r. – ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.; dalej OrdPU) jest niezgodny z art. 32 Konstytucji w zakresie, w jakim przyznaje pierwszeństwo zaspokojenia hipotekom przymusowym Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego zabezpieczającym zobowiązania podatkowe, zaległości podatkowe i odsetki za zwłokę przed hipotekami ustanowionymi dla zabezpieczenia innych należności.

Przed omówieniem powyższego orzeczenia warto przedstawić stan prawny sprzed wydania niniejszego wyroku.

Art. 36 § 1 OrdPU stanowił, iż hipoteka przymusowa jest skuteczna wobec każdorazowego właściciela przedmiotu hipoteki i przysługuje jej pierwszeństwo zaspokojenia przed hipotekami ustanowionymi dla zabezpieczenia innych należności.

Powyższy przepis reguluje tzw. podatkową hipotekę przymusową (skarbową), która co do zasady jest ustanawiana dla zabezpieczenia należności Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego z tytułu zobowiązań podatkowych, zaległości podatkowych i odsetek za zwłokę zabezpieczonych hipoteką przymusową.

Zakwestionowany przepis jest ważny dla całego systemu prawnego, gdyż wiele aktów prawnych, które przewidują powstanie hipoteki przymusowej na rzecz Skarbu Państwa, odwołuje się do zastosowania tego przepisu. Są to m.in.:

– art. 94 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (Nr 54, poz. 535 ze zm.);

– 26 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 1998 r. Nr 137, poz. 887 ze zm.),

– art. 49a ustawy z 27.8.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 ze zm.).

W zaskarżonym artykule najistotniejsze znaczenie prawne miała norma wprowadzająca szczególne uprzywilejowanie niektórych wierzytelności publicznoprawnych. Taka regulacja wprowadziła wyjątek od zasady prior tempore, potior iure (pierwszy w czasie, lepszy co do prawa).

Zasada ta jest zawarta w [...]