Abstrakt

Wiele nieruchomości jest obciążonych służebnościami na rzecz innych nieruchomości. Chodzi m.in. o służebności przechodu i przejazdu. Właściciel nieruchomości obciążonej nie może sprzeciwić się ustanowieniu danej służebności, jeśli ma ona na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części (art. 285 § 2 KC). Może on natomiast żądać zmiany za wynagrodzeniem treści lub sposobu wykonywania służebności, jeżeli po ustanowieniu służebności gruntowej powstanie ważna potrzeba gospodarcza – z wyjątkiem przypadków, gdy żądana zmiana przyniosłaby niewspółmierny uszczerbek nieruchomości władnącej (art. 291 KC).

Podmiotowy i przedmiotowy zakres zmiany służebności

Uprawnienie do żądania zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności przysługuje wyłącznie właścicielowi nieruchomości obciążonej, z czego należy wnioskować, że analogiczne uprawnienie nie przysługuje właścicielowi nieruchomości władnącej. Jeśli służebność gruntowa, np. przejazdu, obciąża kilka nieruchomości, właściciel jednej z nich może na podstawie art. 291 KC żądać za wynagrodzeniem zmiany sposobu wykonywania służebności nie tylko na własnej nieruchomości, ale także – jeśli zmiana ta tego wymaga – na innej nieruchomości, chyba że przyniosłoby to niewspółmierny jej uszczerbek (wyrok SN z 20.3.1969 r., III CRN 464/68, opubl. OSNC Nr 12/1969, poz. 230).

Aby zastosować omawiane rozwiązanie dotyczące zmiany służebności, konieczne jest stwierdzenie wystąpienia w danym przypadku ważnej potrzeby gospodarczej, uzasadniającej korektę treści lub sposobu wykonywania danej służebności. W kategoriach ważnej potrzeby gospodarczej w rozumieniu art. 291 KC nie można jednak np. ujmować zmiany sytuacji osobistej i warunków bytowych mieszkańców, jaka nastąpiła po ustanowieniu służebności przechodu i przejazdu na określonej nieruchomości (wyrok SN z 22.2.2001 r., III CKN 289/00). W pojęciu tym w rozumieniu wspomnianego art. 291 KC nie mieści się także [...]