Abstrakt
Traktowanie obecnej stawki godzinowej pracy biegłego sądowego ustanowionego przez organ procesowy jako stawki brutto jest bezprawne, gdyż brak jest stosownego przepisu, na mocy którego nastąpiłoby zmniejszenie wysokości wynagrodzenia za pracę biegłego sądowego, a z drugiej strony bezczynność ustawodawcy w tym zakresie powoduje narażanie Skarbu Państwa na uszczuplenie należności publicznoprawnych z tytułu zmniejszenia kwoty podatku VAT, ale i również podatku dochodowego.
Obserwowany w Polsce od kilku lat dynamiczny rozwój profesji związanych z kompleksową obsługą rynku nieruchomości, a co za tym idzie przyrost rozpatrywanych spraw sądowych, oraz prowadzonych postępowań przygotowawczych związanych ogólnie mówiąc z nieruchomościami, spowodował także wzmożone zapotrzebowanie wymiaru sprawiedliwości na specjalistów z tych dziedzin. Rola biegłych sądowych, ustanawianych przy sądzie okręgowym przez prezesa tego sądu, z zakresu zarządzania nieruchomościami, jak i w innych dziedzinach wiedzy polega na opiniowaniu zarówno na polecenie sądu (np. w sprawach cywilnych, karnych), jak i organów prowadzących postępowania przygotowawcze. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że wymiar sprawiedliwości nie jest w stanie realizować konstytucyjnych zadań bez korzystania ze specjalistycznej wiedzy przedstawicieli tzw. nauk pomostowych, które to nie należą bezpośrednio do kręgu nawet szeroko rozumianych nauk prawnych, gdyż wywodzą się w całości lub po części z innych nauk, np. technicznych lub ekonomicznych. Taki właśnie interdyscyplinarny charakter ma również gospodarowanie nieruchomościami i szeroka problematyka z nią związana. Uznać ponadto należy, że szybki rozwój współczesnego świata, a przede wszystkim pojawianie się coraz to nowszych technologii oraz zjawisk społecznych sprawia, że rola biegłego zarówno w postępowaniu sądowym, postępowaniu przygotowawczym, jak i postępowaniu administracyjnym ogólnym oraz podatkowym stale wzrasta1. Nie jest zatem przesadne stwierdzenie, że bez udziału biegłego nie byłoby możliwe rozstrzygnięcie wielu skomplikowanych spraw, zwłaszcza w takich dziedzinach jak budownictwo, gospodarka nieruchomościami, czy ochrona środowiska. Zadaniem biegłego w postępowaniu sądowym, jak i innych postępowaniach jest udzielenie niezbędnej pomocy organowi w prawidłowym ustaleniu stanu faktycznego sprawy.
Warto przy tym nadmienić, iż w obecnym stanie prawnym brak jest aktu prawnego rangi ustawowej, który w sposób kompleksowy i całościowy regulowałby problematykę statusu prawnego i prawnofinansowego biegłych sądowych. Stanu tego nie zmieniło także rządowe przedłożenie projektu ustawy o biegłych w postępowaniu sądowym oraz w innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustaw, przesłane do Marszałka Sejmu w dniu 22.12.2006 r., gdyż do dnia dzisiejszego projekt ten nie stał się aktem obowiązującym (druk nr 1286 Sejmu V Kadencji). Projekt ten – poddany ostrej krytyce m.in. ze strony samych zainteresowanych, tj. biegłych sądowych – nie regulował także jednej z najbardziej kontrowersyjnych kwestii pojmowania społeczno-gospodarczo-prawnej pozycji biegłych i wydawanych przez nich opinii w kontekście opodatkowania podatkiem VAT. Trudno jest jednak stwierdzić, czy był to zamierzony zabieg legislacyjny, czy też przypadkowe pozostawienie luki w prawie. Dla potrzeb analizy tytułowej problematyki ustalić należy, jakiego rodzaju stosunek (wieź) łączy biegłego sądowego z powołującym go organem, gdyż niżej powołane przepisy podatkowe uzależniają opodatkowanie podatkiem VAT przede wszystkim od rodzaju i charakteru owego stosunku. I tak: [...]