Abstrakt

Właściciel dzielonej nieruchomości tracił nieodpłatnie na rzecz państwa z chwilą zatwierdzenia jej podziału 33% areału z ogólnej jej powierzchni. Ponadto gdy właściciel decydował się na sprzedaż wydzielonych działek budowlanych mogły być one od niego przejęte na własność państwa, ale już za odpłatnością, w ramach prawa pierwokupu.

Podział geodezyjny nieruchomości po drugiej wojnie światowej

Stan prawny obowiązujący do 1.9.1972 r.

Przepisy ustawy z 22.5.1958 r. o terenach dla budownictwa domów jednorodzinnych w miastach i osiedlach stosowane były wobec terenów przeznaczonych w szczególnej uchwale prezydiów właściwych rad narodowych dla realizacji na nich budownictwa domów jednorodzinnych i małych domów mieszkalnych. Uchwała ta podejmowana była wobec terenów, które były już objęte miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego na taki właśnie cel albo w wytycznych do planów miejscowych, jeżeli wobec określonego terenu plan miejscowy nie został jeszcze uchwalony. Tereny budownictwa mieszkaniowego wyznaczane były tą szczególną uchwałą przede wszystkim na obszarze miast wyłączonych z województw i miast stanowiących powiaty miejskie. Mogły być także wyznaczone w innych miejscowościach, a w szczególności miejscowościach podmiejskich, za uprzednim podjęciem stosownej uchwały przez wojewódzką radę narodową o możliwości ustalania takich terenów przez właściwą już radę narodową na takich obszarach.

Podział nieruchomości położonych na obszarach objętych planami zagospodarowania terenu, sporządzonymi w konsekwencji podjęcia stosownej uchwały o wyznaczeniu terenów budownictwa jednorodzinnego, mógł być dokonany z urzędu lub na wniosek właścicieli nieruchomości. Podstawę dokonania podziału stanowił plan parcelacyjny, opracowany na podstawie planu zagospodarowania terenu. W planie parcelacyjnym określano ilość, kształt, rozmiary i położenie działek budowlanych oraz gruntów przeznaczonych na potrzeby użyteczności publicznej.

Skutkiem dokonywanego podziału było przejmowanie na własność państwa 33% ogólnego areału powierzchni nieruchomości dzielonych, bez odszkodowania, z przeznaczeniem na cele użyteczności publicznej oraz jako działki budowlane umożliwiające prezydiom rad narodowych prowadzenie właściwej gospodarki terenami. Pod pojęciem prowadzenia właściwej gospodarki terenami kryło się oczywiście przejmowanie na własność państwa części terenów budowlanych w celu ograniczenia prywatnej własności terenów inwestycyjnych przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe i zwiększania tym samym wielkości państwowych zasobów nieruchomości możliwych do wykorzystania na cele budownictwa mieszkaniowego. Pomijając ideologiczny kontekst takiej operacji, niewątpliwie ówczesne państwo zyskiwało instrument darmowego pozyskiwania terenów przekazywanych następnie do zagospodarowania pod jednorodzinne budownictwo mieszkaniowe. Stanowiło to swoisty sposób redystrybucji terenów możliwych do zagospodarowania na cele mieszkaniowe, od właścicieli nieruchomości, którzy niekoniecznie byli zainteresowani w danej chwili pozbyciem się części swoich nieruchomości w celu ich zabudowy, na rzecz innych osób, które nie posiadały dotychczas gruntów do zabudowy, a były zainteresowane zrealizowaniem budowy domu jednorodzinnego.

Omawiane 33% ogólnej powierzchni dzielonej nieruchomości przejmowane było [...]