Abstrakt

W większości przypadków darowizny związane są z nieodpłatnym przekazaniem składników majątku podatnika na cele szeroko pojętej reklamy lub reprezentacji. Jako że nieruchomości, chociażby ze względu na ich dużą wartość, stosunkowo rzadko są przedmiotem tego typu czynności, w praktyce obrotu nieruchomościami będą dominować przypadki, w których nieruchomości przekazywane będą na cele osobiste podatnika lub inne nie związane z prowadzanym przez niego przedsiębiorstwem. Dotyczy to w szczególności stanów faktycznych, w których podatnik VAT podejmuje decyzję o wycofaniu nieruchomości z działalności gospodarczej i przeznaczeniu jej na inne cele, np. zamierza nieodpłatnie przekazać ją członkowi rodziny. Z podobną sytuacją będziemy mieli również do czynienia w również przypadku nieruchomości przekazywanych nieodpłatnie akcjonariuszowi po zakończeniu postępowania likwidacyjnego¹ lub nieodpłatnego przekazanie małżonkowi przy zniesieniu współwłasności lokali użytkowych nabytych na zasadach wspólności małżeńskiej². Na marginesie należy zwrócić uwagę na fakt, iż nieodpłatne przekazanie nieruchomości na cele osobiste może pozwolić podatnikowi na uniknięcie zapłaty podatku przy jej zbyciu w przyszłości. Dotyczyć to może tych sytuacji, w których przedmiotem nieodpłatnego przekazania (darowizny) będzie grunt, a także budynki, budowle lub ich części niespełniające kryteriów pozwalających uznać je za towar używany w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 2 w zw. art. 43 ust. 2 pkt 1 VATU, ze względu na fakt: – iż od końca roku, w którym zakończono budowę i nie minęło co najmniej 5 lat; – podatnik przed wprowadzeniem budynku do ewidencji środków trwałych lub w trakcie jego użytkowania poniósł wydatki poniesione na jego ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiące mniej niż 30% jego wartości początkowej.

Co do zasady opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają czynności odpłatne, w szczególności wskazane w art. 5 VATU – odpłatna dostawa i odpłatne świadczenie usług. Art. 7 ust. 2 VATU zrównał z odpłatną dostawą towarów niektóre czynności nieodpłatne. Dotyczy to przypadku przekazania przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, a w szczególności:

1. przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia

2. wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny

– jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub w części.

W świetle wskazanego przepisu art. 7 ust. 2 VATU, aby doszło do opodatkowania podatkiem VAT nieodpłatnego przekazania nieruchomości muszą być spełnione dwa warunki:

1. podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu lub wytworzeniu nieruchomości (nie jest przy tym istotne, czy podatnik faktycznie skorzystał z tego uprawnienia),

2. nieodpłatne przekazanie dokonywane jest na cele niezwiązane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem (niezależnie od tego, czy podatnik VAT dokonał odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części przy nabyciu przedmiotowej nieruchomości)³.

Jeżeli którykolwiek z wskazanych powyżej warunków nie zostanie spełniony, to [...]