Abstrakt

Przywrócenie z początkiem lat 90. samorządu terytorialnego na szczeblu gminnym do życia publicznego spowodowało, że samorząd terytorialny przestał być wykonawcą dyrektyw i ustaleń planowych, określanych na szczeblu centralnym, a stał się samodzielnym podmiotem gospodarującym. W myśl rozwiązań ustawowych gmina dysponuje określonym zakresem swobody w decydowaniu o sobie, wspólnym majątku oraz zaspokajaniu zbiorowych potrzeb społecznych. Status gminy zakłada dominującą jej rolę w sterowaniu procesami rozwoju, co winno wyrażać się w aktywnych działaniach planistycznych i realizacyjnych na rzecz tworzenia możliwie jak najlepszego środowiska życia dla mieszkańców.

Nadrzędnym celem funkcjonowania samorządu terytorialnego jest tworzenie możliwie jak najlepszych walorów użytkowych zamieszkania, działalności gospodarczej, usług społecznych, komunalnych, administracyjnych, zagospodarowania przestrzennego, środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego. Główna rola w jego realizacji przypada władzom samorządowym (uchwałodawczym i wykonawczym), które stanowią ośrodek decyzyjny, realizując określone funkcje regulacyjne, inicjujące i stymulacyjne.

Pomimo faktu, iż w obecnych czasach większość mieszkań należy do osób prywatnych oraz spółdzielni mieszkaniowych, gmina nadal pełni wiele ról w mieszkalnictwie. Jest właścicielem zasobu mieszkaniowego gminy, jego zarządcą, a także pełni rolę inwestora. Gmina może występować na rynku nieruchomości zarówno po stronie podaży lokali i gruntów, jak i po stronie popytu na lokale i grunty. Na władzach gminy spoczywa odpowiedzialność za rozwój całego mieszkalnictwa na obszarze gminy, bez względu na status prawny właściciela nieruchomości oraz inwestora. Dlatego też gmina stymulować powinna działania innych podmiotów inwestujących w budownictwo mieszkaniowe, gdyż poprawa warunków mieszkaniowych możliwa jest jedynie w długim okresie przy jednoczesnej konsolidacji wszystkich uczestników rynku nieruchomości i rynku budowlanego, tj. gminy, spółdzielni mieszkaniowych, wspólnot mieszkaniowych, deweloperów, inwestorów indywidualnych, zarządców nieruchomości, pośredników w obrocie nieruchomościami, rzeczoznawców majątkowych oraz kredytodawców.

Wydatkowanie środków publicznych na mieszkalnictwo ma za zadanie przyczynić się do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych części społeczeństwa, której nie stać samodzielnie na realizację tego celu, jak również wzmóc popyt na inwestycje, remonty i modernizacje mieszkaniowe. Gmina nie powinna zastępować, lecz wspomagać obywateli w ich wysiłkach zmierzających do pozyskania mieszkania. Środki publiczne powinny być jedynie dopełnieniem środków gospodarstw domowych oraz środków pochodzących z rynku kapitałowego.

Potrzeby mieszkaniowe mogą zostać zaspokojone poprzez:

1. budowę nowych mieszkań przez inwestorów indywidualnych;

2. budowę nowych mieszkań w zabudowie jednorodzinnej i wielorodzinnej przez deweloperów;

3. budowę nowych mieszkań w zabudowie jednorodzinnej i wielorodzinnej przez spółdzielnie mieszkaniowe;

4. najem lokalu w zasobie komercyjnym;

5. najem lokalu w TBS;

6. najem lokalu w zasobie mieszkaniowym gminy.

Optymalizacja warunków dla rozwoju mieszkalnictwa

Misją każdej gminy w Polsce powinno być stworzenie optymalnych warunków dla rozwoju mieszkalnictwa na obszarze gminy, w szczególności w odniesieniu do budownictwa mieszkaniowego, w tym budownictwa komunalnego, jak również zahamowanie procesów dekapitalizacji zasobu mieszkaniowego. Do realizacji tych celów niezbędne jest uczynienie mieszkalnictwa jednym z priorytetów w gospodarce gminy oraz zwiększenie środków budżetowych na ten cel. Większość popytu mieszkaniowego może zostać zrealizowana przy niewielkim zaangażowaniu finansowym gminy. Ze względu na strukturę inwestorską w większości gmin w Polsce, tj. dominującej pozycji dwóch podmiotów - inwestorów indywidualnych i firm deweloperskich - rolą gminy jest zapewnienie pod inwestycje odpowiedniej podaży uzbrojonych terenów budowlanych z obowiązującymi planami zagospodarowania przestrzennego. W przypadku wymienionych podmiotów proces inwestycyjny oraz jego finansowanie odbywa się w całości w sektorze prywatnym.

Istotna dla rozwoju lokalnego, w tym mieszkalnictwa, jest aktywna gospodarka nieruchomościami, głównie nieruchomościami gruntowymi. Ustawa [...]