Abstrakt

W podatku od towarów i usług kwotę zobowiązania podatkowego podlegającego wpłacie na rachunek organu podatkowego stanowi różnica pomiędzy kwotą podatku należnego będącego konsekwencją wykonanych przez podatnika czynności opodatkowanych (sprzedaży) a podatkiem naliczonym wskazanym w fakturach dokumentujących zakup towarów i usług na potrzeby działalności opodatkowanej. W danym okresie rozliczeniowym może dojść do sytuacji, w której kwota podatku naliczonego będzie wyższa od kwoty podatku należnego. Sytuacja taka wystąpi przykładowo wskutek nabycia przez podatnika budynków i budowli o znacznej wartości lub też gdy podatnik dokonuje dostawy budynków mieszkalnych opodatkowanych preferencyjną 7% stawką podatku VAT, a większość zakupywanych przez niego towarów i usług obciążona jest 22% stawką podatku. W pierwszym przypadku w rozliczeniu za jeden okres pojawi się jednorazowo duża nadwyżka podatku naliczonego. W drugim nadwyżka ta występować będzie stale.

Aby nierozliczona w danym okresie nadwyżka podatku naliczonego nie obciążała podatnika, ustawa z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.; dalej VATU) wprowadza w art. 88 regulację pozwalającą mu na zadysponowanie nią.

Niniejsze opracowanie dotyczy kwestii zasad dokonywania zwrotu nadwyżki podatku na rachunek bankowy podatnika, w przypadku gdy jest ona związana z nabyciem lub dostawą nieruchomości. Z tego też powodu pominięte zostaną pozostałe regulacje VATU związane z pozostałymi przypadkami takimi jak import usług czy wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. Samo pojęcie nieruchomości jest rozumiane szeroko, tj. dotyczy również prawa użytkowania wieczystego gruntu i tzw. spółdzielczych praw do lokali.

Zasada ogólna

Wspomniany na wstępie art. 87 ust. 1 VATU stanowi, że „w przypadku gdy kwota podatku, o której mowa w art. 86 ust. 2, jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub zwrotu różnicy na rachunek bankowy”. Zatem podatnikowi, u którego w rozliczeniu za dany okres wystąpiła nadwyżka podatku naliczonego nad należnym, przysługuje uprawnienie:

1. do przeniesienia nadwyżki podatku naliczonego do rozliczenia w następnych okresach rozliczeniowych,

2. zwrotu nadwyżki podatku naliczonego na rachunek bankowy podatnika.

Wybór pomiędzy wskazanymi powyżej możliwościami należy wyłącznie do podatnika. Jest to zasadnicza poprawa jego sytuacji w stosunku do regulacji obowiązujących przed dniem 1.5.2004 r. W szczególności obecnie wybór przez podatnika sposobu rozdysponowania nadwyżki podatku naliczonego nie jest ograniczony do kwoty podatku naliczonego związanego z nabyciem środków trwałych czy kwotą obrotu opodatkowanego stawkami niższymi niż 22%.

Ustawa ogranicza prawo podatnika do żądania zwrotu bezpośredniego wyłącznie do jednego przypadku, gdy w okresie, w którym nabył prawo do odliczenia podatku naliczonego, nie wykonał czynności opodatkowanych. W takim przypadku nadwyżkę podatku naliczonego przenosi się do rozliczenia na następny okres rozliczeniowy (art. 86 ust. 19 VATU) do momentu, w którym podatnik wykaże jakąkolwiek sprzedaż opodatkowaną. W przeciwieństwie do przepisów obowiązujących przed 1.5.2004 r. podatnik nie jest ograniczony terminem 36 miesięcy.

W praktyce podatnik podejmuje decyzję poprzez wypełnienie jednej z rubryk deklaracji podatkowej, tj. w pozycji kwota podatku do zwrotu - jeżeli decyduje się na wystąpienie z wnioskiem o zwrot bezpośredni na rachunek bankowy, lub w pozycji kwota podatku do przeniesienia - jeśli podejmie decyzję o przeniesieniu nadwyżki na kolejne okresy rozliczeniowe.

Podatnik powinien jednak pamiętać, iż wystąpienie z wnioskiem o zwrot bezpośredni nie zawsze [...]