Abstrakt

Łączenie instytucji zasiedzenia nieruchomości z ustawą o podatku od spadków i darowizn w pierwszej chwili może budzić zdziwienie. Jednak nabycie własności nieruchomości w drodze zasiedzenia wywołuje obowiązek zapłaty odpowiedniego podatku. Jest nim właśnie podatek od spadków i darowizn.

Zasiedzenie jest jednym ze sposobów nabycia własności nieruchomości, uregulowanym w przepisach Kodeksu cywilnego (art. 172 i n. KC). Można określić go jako instytucję szczególną, do nabycia bowiem prawa rzeczowego poprzez zasiedzenie dochodzi na skutek długotrwałego i nieprzerwanego jego wykonywania przez osobę nieuprawnioną. Przesłanką zatem zasiedzenia nieruchomości jest upływ czasu - 20 lub 30 lat, w zależności od tego, czy posiadanie zostało uzyskane w dobrej czy w złej wierze. Istotne jest również, by posiadacz władał rzeczą jak właściciel (posiadanie samoistne). Celem zasiedzenia jest usunięcie rozbieżności między stanem prawnym a stanem posiadania. Nie należy bowiem do rzadkości sytuacja, kiedy osoba władająca nieruchomością nie jest w rzeczywistości jej właścicielem w rozumieniu przepisów prawa. Powodem takiego stanu rzeczy są najczęściej zaniedbania dotyczące formy umów mających przenieść własność nieruchomości, tzn. brak w postaci niezachowania formy aktu notarialnego.

Skutek zasiedzenia, który dokonuje się z mocy samego prawa w momencie upływu ustawowego terminu, polega na nabyciu prawa własności przez posiadacza i jego utracie przez dotychczasowego właściciela. W myśl art. 609 oraz 610 KPC, posiadacz samoistny, który nabył własność w wyniku zasiedzenia, może wnioskować o stwierdzenie tego faktu przez sąd. Niemniej jednak we wniosku dotyczącym stwierdzenia zasiedzenia wnioskodawca zobowiązany jest wskazać wszystkich zainteresowanych, w szczególności: dotychczasowego właściciela, posiadaczy samoistnych innych niż wnioskodawca, posiadaczy zależnych czy też posiadaczy gruntów sąsiednich, w sytuacji gdy roszczą sobie prawa do własności nieruchomości lub jej przygranicznych pasów. Jeżeli wnioskodawca nie dopełni tego obowiązku, a sąd nie jest w stanie z urzędu ustalić osoby zainteresowane w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia, powstaje konieczność zamieszczenia stosownego ogłoszenia. Po upływie 3 miesięcy od momentu ogłoszenia sąd wyznacza termin rozprawy. Wzywa się na nią osoby, które zgłosiły się, przejawiając tym samym chęć wzięcia udziału w sprawie i wskazały swoje miejsce zamieszkania.

Stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości odbywa się w trybie postępowania nieprocesowego, a orzeczenie sądu w tej kwestii ma charakter deklaratoryjny. Zaznaczyć należy, iż postanowienie w przedmiocie zasiedzenia wskazuje osobę, która nabyła własność według chwili upływu terminu wymaganego do skutecznego zasiedzenia, a także [...]