Abstrakt
Gruntowna nowelizacja ustawy z 10.9.1999 r. Kodeksu karnego skarbowego (Dz.U. Nr 83, poz. 930 ze zm.), która weszła w życie 17.12.2005 r. (Dz.U. Nr 178, poz. 1479), wprowadziła dość istotne zmiany części materialnoprawnej, ale również procesowej. Ustawodawca doprecyzował m.in. zasady dotyczące wszczęcia i prowadzenia postępowania mandatowego, a więc najprostszej procedury karnej skarbowej określonej w KKS. Przewiduje ona możliwość pociągnięcia sprawcy wykroczenia skarbowego (a więc i deliktów skarbowych skutkujących nieprawidłowościami w rozliczeniu podatku od nieruchomości) do odpowiedzialności za jego zgodą.
Postępowanie mandatowe zajmuje swoiste miejsce w obrębie bogatego procesu ujętego w KKS. Wyróżnić bowiem należy na płaszczyźnie prawa karnego skarbowego postępowanie odmawiające wszczęcia postępowania karnego skarbowego oraz postępowanie przeprowadzone na zasadach ogólnych, a więc takich jakie przewiduje ustawa z 6.6.1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) z uwzględnieniem specyfiki spraw karnych skarbowych oraz postępowanie mandatowe. W ramach procedury ogólnej KKS wyróżnia postępowanie prowadzone w formie dochodzenia bądź śledztwa. Poza tym Kodeks statuuje szczególne procesy. Pierwszy to ten związany z dobrowolnym poddaniem się sprawcy odpowiedzialności, a drugi postępowanie w stosunku do nieobecnego. Postępowanie mandatowe jest zatem odrębną procedurą niezwiązaną z wymienionymi wyżej zastrzeżeniem, iż w określonych sytuacjach „zachodzą” na tryb postępowania uwzględniającego zasady ogólne. Jak podaje Zbigniew Gostyński, postępowanie mandatowe „.(...) nie ma precedensu w polskim ustawodawstwie karnym skarbowym”1. Ma jednak bogatą tradycję, jeśli chodzi o delikty stanowiące wykroczenia pospolite.
Przesłanki postępowania mandatowego
Zgodnie z regulacją prawną ujętą w art. 53 § 3 KKS, wykroczeniem skarbowym jest czyn zabroniony pod groźbą grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej bądź narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia (obecnie granicą rozdzielającą przestępstwo skarbowe od wykroczenia skarbowego jest suma 4495,50 zł). Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli Kodeks tak stanowi.
KKS dopuszcza zakończenie sprawy karnej skarbowej o wykroczenie skarbowe w drodze mandatu karnego, wymierzonego przez upoważnionego funkcjonariusza finansowego organu postępowania przygotowawczego, a w wyjątkowych wypadkach także przez przedstawiciela niefinansowego organu postępowania przygotowawczego. Ustawodawca określił przy tym pozytywne i negatywne przesłanki tego trybu. Podstawą nałożenia grzywny w formie mandatu karnego jest brak:
1. wątpliwości co do osoby sprawcy,
2. wątpliwości co do okoliczności popełnienia czynu zabronionego (tu wyłącznie wykroczenia skarbowego),
3. potrzeby wymierzenia kary surowszej niż podwójna wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (obecnie minimalne wynagrodzenia za pracę wynosi 899,10 zł, a więc jest to suma 1798 zł).
Są to trzy przesłanki, które muszą być spełnione łącznie. Organ stosujący procedurę mandatową nie ma wątpliwości co do osoby sprawcy, jeżeli jego wina w czasie czynu jest bezsporna (sprawca jest pełnoletni, poczytalny, nie zachodzą okoliczności wyłączające jego winę), a sprawca nie był w błędzie.
Fundamentem braku wątpliwości co do okoliczności popełnienia czynu zabronionego jest przede wszystkim [...]
