Abstrakt
Ustawa z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.; dalej VATU) zawiera szereg szczególnych regulacji, których przedmiotem są budynki, budowle lub ich części. Dotyczą one nie tylko kwestii ustalania podstawy opodatkowania czy określania momentu powstania obowiązku podatkowego, ale również zastosowania stawek podatkowych oraz zwolnień od podatku. Znaczenie tej ostatniej kwestii wykracza poza problematykę opodatkowania dostawy budynku, gdyż zgodnie z art. 29 ust. 5 VATU w przypadku dostawy, której przedmiotem są budynki lub budowle albo ich części trwale związane z gruntem, z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu. Oznacza to, iż o właściwej stawce lub zwolnienia dla gruntu decyduje fakt, jaka stawka lub zwolnienie znajdzie zastosowanie dla znajdującego się na nim budynku lub budowli.
Co do zasady, także w przypadku, w którym przedmiotem dostawy są budynki, zastosowanie znajduje wymieniona w art. 41 ust. 1 VATU stawka podatku w wysokości 22%. W dalszych przepisach ustawa zawiera regulacje dotyczące zastosowania obniżonych stawek podatku VAT, a także zwolnień od podatku. Są nimi:
1. przepis art. 146 ust. 1 pkt 2 lit. b VATU wprowadzający, do dnia 31.12.2007 r., stawkę podatku w wysokości 7% w odniesieniu do obiektów budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych;
2. przepis art. 43 ust. 1 pkt 10 VATU zwalniający od podatku dostawę obiektów budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem obiektów lub ich części, które mają być zasiedlone lub zamieszkałe po raz pierwszy; zwolnienie nie dotyczy części budynków przeznaczonych na cele inne niż mieszkaniowe;
3. przepis art. 43 ust. 1 pkt 2 VATU zwalniający od podatku dostawę używanych budynków i budowli lub ich części, pod warunkiem że w stosunku do tych towarów nie przysługiwała dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę naliczonego.
W artykule zostaną omówione dwa pierwsze przypadki preferencyjnego opodatkowania podatkiem VAT dostaw budynków mieszkalnych lub ich części.
Należy jednak pamiętać, iż VATU zawiera, w art. 41 ust. 12 preferencyjną 7% stawkę w stosunku do czynności wymienionych w poz. 161 załącznika nr 3 do VATU, czyli m.in. do dostawy budynków mieszkalnych PKOB 11 i ich części z wyłączeniem lokali użytkowych realizowanych w ramach budownictwa społecznego. Przepis ten będzie jednak obowiązywał dopiero od 1.1.2008 r. (art. 176 pkt 4), tj. od momentu wygaśnięcia przepisu art. 146 ust. 1 pkt 2 lit. b VATU wprowadzający stawkę podatku w wysokości 7% w odniesieniu do obiektów budownictwa mieszkaniowego.
Obiekty budownictwa mieszkaniowego
Generalnie preferencje zawarte w VATU dotyczące opodatkowania budynków związane są wyłącznie z budynkami klasyfikowanymi jako obiekty budownictwa mieszkaniowego. Pojęcie to zostało zdefinowne dla potrzeb przepisów VATU w art. 2 ust. 12. Zgodnie z ww. przepisem, przez obiekty budownictwa mieszkaniowego rozumie się budynki mieszkalne rodzinne stałego zamieszkania, sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych:
- 111 - Budynki mieszkalne jednorodzinne,
- 112 - Budynki o dwóch mieszkaniach i wielomieszkaniowe,
- ex 113 - Budynki zbiorowego zamieszkania - wyłącznie: budynki kościołów i innych związków wyznaniowych, klasztory, domy zakonne, plebanie, kurie, rezydencje biskupie oraz rezydencje Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Zatem o zastosowaniu 7% stawki podatku VAT lub też zwolnieniu od podatku w przypadku dostawy obiektów budynków będzie decydować ich kwalifikacja dokonana na podstawie Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB), wprowadzonej rozporządzeniem Rady Ministrów z 30.12.1999 r. (Dz.U. Nr 112 , poz. 1316 ze zm.). Stanowi ona usystematyzowany wykaz obiektów budowlanych rozumianych jako produkty finalne działalności budowlanej. PKOB znajduje zastosowanie nie tylko w przypadku dostawy budynków, ale również przy wykonywaniu robót budowlano-montażowych wykonywanych w obiektach budowlanych. Definicje i wyjaśnienia zawarte w PKOB udzielają odpowiedzi na pytania, co to jest budynek, czym się różni budynek mieszkalny od użytkowego oraz jak należy klasyfikować budynki, w których znajdują się zarówno lokale użytkowe, jak i mieszkalne.
I tak zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi w PKOB, przez obiekty budowlane rozumie się konstrukcje połączone z gruntem w sposób trwały, wykonane z materiałów budowlanych i elementów składowych, będące wynikiem prac budowlanych. Natomiast budynki to zadaszone obiekty budowlane wraz z wbudowanymi instalacjami i urządzeniami technicznymi, wykorzystywane dla potrzeb stałych i przystosowane do przebywania ludzi, zwierząt lub ochrony przedmiotów. Za szczególny rodzaj budynku uważa się wiatę, która stanowi pomieszczenie naziemne, nieobudowane ścianami ze wszystkich stron lub nawet w ogóle ścian pozbawione.
W przypadku budynków połączonych między sobą [...]