Abstrakt
Nie budzi wątpliwości, że w obowiązującym stanie prawnym nie ma przeszkód do ujawnienia roszczenia wynikającego z umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości zawartej w formie z podpisem notarialnie poświadczonym lub nawet tylko w formie pisemnej, jeżeli odrębnie zostanie wyrażona zgoda na ujawnienie roszczenia w formie odpowiadającej wymaganiom art. 31 KWU.
Podstawa ujawnienia roszczenia
Ponieważ wobec przytoczonych argumentów dopuszczalność ujawnienia roszczenia z umowy przedwstępnej (rozumianego jako przyszłe roszczenie o przeniesienie własności) nie budzi wątpliwości, można w tym miejscu przejść do ustalenia, jaki dokument może być podstawą wpisu roszczenia. Stosownie do obowiązującego art. 32 ust. 2 ustawy z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.; dalej KWU) do wpisu prawa osobistego lub roszczenia wystarcza dokument obejmujący oświadczenie woli właściciela o ustanowieniu tego prawa albo obejmujący zgodę na wpis roszczenia. Przepis ten stanowi ostatni już w systemie polskiego prawa ksiąg wieczystych przejaw zasady konsensu formalnego, zgodnie z którą dopuszczalność wpisu uzależniona jest nie od istnienia jego przesłanek materialnoprawnych, ale od wyrażonej w odpowiedniej formie zgody osoby, której prawo ma być wpisem dotknięte - regulacja ta stanowi reminiscencje regulacji zawartej w poprzednio obowiązującym dekrecie z 11.10.1946 r. o księgach wieczystych, co każe odwołać się także do orzecznictwa i doktryny z okresu jego obowiązywania.
Na tej typowej zasadzie dla prawa germańskiego konsensu formalnego opierał się w części także dekret z 11.10.1946 r. o księgach wieczystych, który w art. 21 postanawiał, że wpis potrzebny do dokonania rozporządzenia własnością lub innym prawem (wpis konstytutywny) może nastąpić tylko wtedy, gdy osoba, której prawo ma być wpisem dotknięte wyraziła zgodę na jego dokonanie. Jakkolwiek art. 24 w przypadku wpisu roszczenia nie nawiązywał bezpośrednio do wymogu zgody, rozciągając na nie jedynie zasadę, że do wpisu potrzebne jest wyłącznie oświadczenie właściciela o ustanowieniu prawa, to w doktrynie przyjmowano, że zgodnie z art. 24 w związku z art. 21 do ich ujawnienia wystarczy dokument obejmujący samo tylko oświadczenie [...]