Abstrakt

W dniu 17.9.1939 r. rozpoczęła się gehenna polskiej ludności na Kresach Wschodnich RP. W tym dniu RKKA (Roboczo-Krestianska Krasnaja Armia) wkroczyła na ziemie polskie z misją "wyzwoleńczą" ludności zachodniej Białorusi i zachodniej Ukrainy spod krwawej polskiej okupacji. Było to usankcjonowane porozumieniem zwanym paktem Ribbentrop - Mołotow (Joachim Ribbentrop- minister spraw zagranicznych hitlerowskiej III Rzeszy, Wiaczesław Mołotow - ludowy komisarz spraw zagranicznych rządu ZSRR), a celem był kolejny rozbiór Polski.

W wyniku wspólnej agresji i porozumienia obu okupantów wyznaczono linię demarkacyjną okupacji obejmującej tzw. Zachodnią Białoruś i Zachodnią Ukrainę, zajętą zaś Wileńszczyznę (powiaty wileńsko-trocki i święciański oraz inne ziemie wraz z Wilnem - ok. 40% woj. wileńskiego z ok. 0,5 mln. mieszkańców) przekazano w wyniku układu z 10.10.1939 r. formalnie niepodległej Republice Litewskiej.

Niemcy na obszarze swojej części okupowanej Polski, a sowieci na swojej rozpoczęli likwidację wszelkich śladów państwowości polskiej i ludzi z tym związanych. Dotyczyło to na terenie okupacji sowieckiej prześladowań urzędników rządowych i samorządowych, nauczycieli, policjantów, oficerów WP (w tym oficerów rezerwy) i ich rodzin, księży, pracowników sądów i administracji przemysłowej, leśników, osadników wojskowych, aktywistów organizacji społecznych, zawodowych, młodzieżowych i religijnych, osób zaliczonych do "klas posiadających" oraz wszystkich, którzy mogli potencjalnie stanowić "zagrożenie" utrzymania polskości ziem kresowych.

Prześladowania miały różne formy - aresztowania, egzekucje i mordy skrytobójcze, wywózki, rabunki z równoczesnym podsycaniem lokalnych antagonizmów narodowych i wyznaniowych i czasowym wykorzystywaniu tak tworzonej atmosfery nienawiści i odwetu dla wzmożenia dolegliwości represji. Według danych Ośrodka KARTA w więzieniach znalazło się ok. 25-37 tys. osób, z czego ok. 7,5 tys. zamordowano, a podczas ewakuacji po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej zamordowano ok. 10 tys. (dane te nie obejmują rozstrzelanych w Katyniu i innych obozach jenieckich).

Deportacje do łagrów syberyjskich i części azjatyckiej ZSRR objęły ogółem ok. 1 mln osób, w tym (według różnych danych):

- w lutym 1940 r. - 220-250 tys.

- w kwietniu 1940 r. - 300-320 tys.

- w czerwcu 1940 r. - 240-400 tys.

- w czerwcu 1941 r. - 200-300 tys.

Deportacje objęły nie tylko ludność rodzimą tych ziem, ale również tzw. bieżeńców - uciekinierów spod okupacji niemieckiej (w tym Żydów) - ponad 80 tys. osób (według danych NKWD). Agresja niemiecka na ZSRR przerwała tę akcję wywózek będących w istocie czystkami etnicznymi, dlatego też pewna ilość Polaków pozostała nadal w swoich stronach ojczystych. Dotyczy to głównie ludności wiejskiej oraz osób, które przewidziane były do dalszej wywózki jako "mniej groźne" dla imperialnych interesów Rosji Radzieckiej.

Quasi-państwowe twory

Dla "legalizacji" swoich działań okupanci utworzyli tymczasowe twory quasi-państwowe, nazywając je Zachodnią Białorusią i Zachodnią Ukrainą. Według danych zawartych w opracowaniu prof. Tomasza Strzembosza w polsko-białoruskiej dokumentacji "Zachodnia Białoruś 17.9.1939 - 22.6.1941 - Wydarzenia i losy ludzkie rok 1939" te niby-legalizacyjne działania były następujące: