Abstrakt

Wejście w życie ustawy z dnia 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535; dalej: VATU) stało się niezmiernie ważnym wydarzeniem dla rynku nieruchomości. Po raz pierwszy w historii obowiązywania polskiego podatku od towarów i usług ustawodawca opodatkował obrót nieruchomościami niezabudowanymi. Dokonano tego wprowadzając do ustawy o podatku od towarów i usług pojęcie dostawy gruntu wraz z związanym z nim szeregiem szczególnych regulacji. Niestety, ustawodawca zdecydowanie mniej uwagi poświęcił prawu użytkowania wieczystego gruntu. W praktyce, mimo iż skutki ekonomiczne zbycia nieruchomości i prawa wieczystego użytkowania gruntu są bardzo zbliżone, to ustawa o podatku od towarów i usług traktuje oba pojęcia odmiennie.

Na wstępie należy rozstrzygnąć, jaką czynnością w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług jest odpłatne zbycie prawa wieczystego użytkowania gruntu. Odpowiedź na tak postawione pytanie wcale nie jest prosta. Przypomnijmy, zgodnie z art. 5 ust. 1 VATU opodatkowaniu podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2. eksport towarów;

3. import towarów;

4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Usługa, nie dostawa

Dla naszych rozważań istotne są wyłącznie czynności wskazane w pkt 1 wymieniającym odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług. Zgodnie z art. 7 VATU, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 VATU, rozumie przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast art. 8 ust. 1 VATU przez świadczenie usług rozumie każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 VATU, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej. Analiza wskazanych powyżej przepisów wskazuje jednoznacznie, iż odpłatne zbycie prawa użytkowania wieczystego gruntu, w rozumieniu przepisów VATU jest usługą, a nie dostawą. Za taką interpretacją przemawiają następujące elementy regulacji zawartej w ustawie:

1. pojęcie dostawy w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług odnosi się wyłącznie do towarów. Art. 2 pkt 6 VATU pod pojęciem towaru rozumie rzeczy ruchome, wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części będące przedmiotem czynności podlegają-cych opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w przepisach o statystyce publicznej, a także grunty. Natomiast prawo użytkowania wieczystego gruntu nie jest towarem w rozumieniu wskazanego powyżej przepisu, jest natomiast prawem rzeczowym, którego treść i granice określone zostały zasadniczo w przepisach Kodeksu cywilnego oraz ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603). Zgodnie z art. 232 KC, grunty stanowiące własność skarbu państwa, a położo-ne w granicach administracyjnych miast oraz grunty skarbu państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność gmin lub ich związków mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym i osobom prawnym.

2. przepis art. 8 ustawy VAT definiujący, dla potrzeb ustawy, pojęcie usługi wyraźnie stwierdza, iż w jego zakres wchodzi również przeniesienie praw do wartości materialnych i prawnych, a do tej kategorii zaliczane jest prawo wieczystego użytkowania gruntu. Na marginesie można zwrócić uwagę, że do kategorii tej zalicza się np. również spółdzielcze własnościowe prawo lokalu. W tym jednak przypadku ustawodawca wyraźnie uznał przeniesie ww. prawa za dostawę towaru. Brak podobnej regulacji w przypadku [...]