Abstrakt

Z ostatnich danych wynika, że liczba wyłączeń gruntów rolnych na cele nierolnicze ma tendencję spadkową. W 2001 r. z produkcji rolnej wyłączono 3452 ha gruntów rolnych, w roku 2002 już 3276 ha, a z informacji uzyskanych w Agencji Nieruchomości Rolnych wynika, że liczba ta będzie jeszcze mniejsza w roku 2004. Sprzedaż gruntów z zasobów Własności Rolnej Skarbu Państwa w I półroczu 2004 r. wyniosła zaledwie 33 151 ha. Dla porównania w 2001 r. Agencja Nieruchomości Rolnych sprzedała 147 tys. ha, w 2002 r. 159 tys. ha, a w 2003 r. zaledwie 102 tys. ha.

Powodów malejącego zainteresowania gruntami rolnymi jest kilka. W obecnie obowiązującym stanie prawnym grunty rolne podlegają szczególnej ochronie, która w znaczącym stopniu ogranicza zmianę ich przeznaczenia. Niewątpliwe w chwili obecnej dostępnych jest mniej atrakcyjnych gruntów niż kilka lat temu, ponadto związane to jest z aktualizacją planów zagospodarowania przestrzennego jednostek samorządu terytorialnego. Malejące zainteresowanie gruntami rolnymi to także skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 19.12.2002 r. w sprawie rekompensat za mienie zabużańskie.

Rolnicza powierzchnia kraju

Powierzchnia gruntów rolnych w Polsce stanowi ponad 20 tys. ha, czyli ok. 70% powierzchni kraju, ponad 45% gruntów rolnych położonych jest w granicach administracyjnych miast. Nie ulega zatem wątpliwości, że w celu poszerzenia miejskich terenów inwestycyjnych część gruntów rolnych będzie wymagała zmiany przeznaczenia, czyli tzw. odrolnienia. Z procesem inwestycyjnym, w który zaangażowane są grunty rolne wiąże się skomplikowana procedura prawna, która zniechęca potencjalnych inwestorów. Zanim bowiem dojdzie do wykonania obiektu budowlanego, należy wykonać wiele czynności prawnych. Podstawą jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w którym dany teren musi być w nim przeznaczony pod budowę. Dopiero na podstawie takiego ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wydawana jest, na wniosek osoby zainteresowanej, po uzyskaniu decyzji lub uzgodnień wymaganych ustawą - decyzja o ustaleniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Wreszcie roboty budowlane można rozpocząć na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę z zastrzeżeniem odpowiednich ustawowych wyjątków.

Z inwestowaniem na terenach rolnych związane są więc skomplikowane procedury prawne, które zniechęcają potencjalnych inwestorów. Zgodnie z obecnie obowiązującą ustawą z dnia 3.2.1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. Nr16 poz. 78 ze zm.; dalej: OchrGrRolU), wyłączenie gruntu rolnego z produkcji rolnej, czyli dokonanie zmiany jego przeznaczenia jest bardzo ograniczone i to bez względu na to, gdzie grunt ten jest położony. Zasadniczy cel OchrGrRolU zmierzający do zapobiegania nadmiernemu przeznaczaniu gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze, wydaje się dzisiaj być reliktem utrudniającym inwestycje, głównie na terenach miejskich. Należy bowiem dodać, że OchrGrRolU w znacznej części [...]