Abstrakt
Dekret z 26.10.1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz.U. Nr 50, poz. 279; dalej: DekretGruntWwa) stanowi jeden z najbardziej kontrowersyjnych aktów prawnych wydanych w Polsce po II wojnie światowej. Kontrowersyjny charakter tego aktu podkreśla fakt, że ustawodawca w sposób szczególny uregulował jedynie własność gruntów w Warszawie, odmiennie niż we wszystkich innych miastach Polski.
Działając na podstawie ustawy z 3.1.1945 r. o trybie wydawania dekretów z mocą ustawy1, Rada Ministrów postanowiła, a Prezydium Krajowej Rady Narodowej zatwierdziło dekret o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy. Wydanie dekretu (art. 1 DekretGruntWwa) ustawodawca uzasadnił potrzebę szybkiej odbudowy i rozbudowy Stolicy, do czego niezbędne było uzyskanie gruntów położonych na obszarze Warszawy, bez konieczności podejmowania pracochłonnych działań związanych z nabywaniem tych gruntów w drodze umowy bądź wywłaszczenia. Przyjęto pogląd, że odbudowa miasta po zniszczeniach wojennych, w nowym kształcie urbanistycznym, bez przejęcia gruntów na własność gminy, byłaby niemożliwa w krótkim czasie. Ponadto zakładano, że Warszawa zostanie odbudowana i rozbudowana wysiłkiem całego narodu.
W ten sposób zostało skomunalizowanych 14 140 ha2 gruntów, które znalazły się w granicach Warszawy w dniu wejścia w życie dekretu, tj. 21.11.1945 r.3
Niezależnie od celu, jakiemu miał służyć dekret, do dnia dzisiejszego budzi on żywe reakcje i głosy oburzenia ze strony dawnych właścicieli nieruchomości warszawskich lub ich następców prawnych. Krytyka dotyczy postanowień dekretu, sposobu jego realizacji, a także zakresu innych aktów prawnych, wydanych w latach późniejszych, regulujących niektóre kwestie dotyczące gruntów [...]