Abstrakt

Uchwała Sądu Najwyższego z 17.1.2003 r. (III CZP 79/02, opubl. Rejent Nr 3/2003, s. 122) dotycząca dopuszczalności ustanowienia służebności gruntowej na rzecz przedsiębiorstwa wywołała taki odzew w doktrynie, że warto zainteresować się przyczynami tego zjawiska. Powstały spór najlepiej ilustrują rozbieżne w poglądach glosy pana sędziego Gerarda Bieńka¹ i prof. Edwarda Gniewka², które wskazują, że spór dotyczy nie tyle samej istoty tego prawa, co raczej ogólnego problemu, na ile jego obowiązujący kształt spełnia wymagania obrotu nieruchomościami i może być do niego dostosowany w ramach “elastyczności i dynamicznego stosowania oraz interpretowania przepisów prawa” (w szczególności wykładni SN), a na ile potrzebna jest interwencja ustawodawcy i przywrócenie instytucji znanych poprzednio obowiązującym przepisom dekretu prawo rzeczowe. W tle tego sporu pojawiło się stanowisko R. Trzaskowskiego³ akceptujące poglądy SN, które zaakcentowało jeszcze jedną płaszczyznę dyskusji sprowadzającą się w moim pojęciu do odpowiedzi na pytanie - na ile stosowanie przepisów o ograniczonych prawach rzeczowych może być rozciągnięte także na inne prawa zbliżone do nich charakterem⁴.

Generalizując poglądy przywołanych autorów wydaje się, że wskazują one na poszukiwania swobodniej kształtowanej instytucji, która pozwoliłaby na złagodzenie rygorów nałożonych przez przepisy części II Kodeksu cywilnego operujące zasadą numerus clausus ograniczonych praw rzeczowych. Wydaje się, że niezależnie [...]