Abstrakt
Gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego i wykonuje wszystkie jego zadania nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego (art. 164 ust. 1 i 3 Konstytucji RP). Jedną z cech wyróżniających gminę wśród jednostek samorządu terytorialnego jest przypisanie jej przez ustawodawcę wykonywania w ustawowo określonej sytuacji prawa pierwokupu. Prawo to, na zasadach określonych w ustawie z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543, ze zm.; dalej GospNierU), może bowiem wykonać jedynie gmina.
Według art. 596 KC, przepisy tego Kodeksu mają zastosowanie do prawa pierwokupu w razie braku przepisów szczególnych. Oznacza to, że przepisy GospNierU w zakresie prawa pierwokupu przysługującego gminie stanowią normy szczególne wobec przepisów KC, dlatego też do wykonania przez gminę ustawowego prawa pierwokupu przepisy KC nie będą miały zastosowania. Nie jest jednak wykluczone, aby gminie mogło przysługiwać także umowne prawo pierwokupu, a wtedy do jego wykonania będą miały zastosowanie wyłącznie przepisy KC. Przy umownym prawie pierwokupu brak jest bowiem podstaw do zastosowania przepisów GospNierU, skoro stanowią one sformalizowany tryb postępowania w sytuacji ustawowo ściśle określonej, co nie może wyłączać woli stron w ustanawianiu umownego prawa pierwokupu.
Art. 109 GospNierU [Przesłanki; podmiot] 1. Gminie przysługuje prawo pierwokupu w przypadku sprzedaży: 1) nie zabudowanej nieruchomości nabytej uprzednio przez sprzedawcę od Skarbu Państwa albo jednostek samorządu terytorialnego, 2) prawa użytkowania wieczystego nie zabudowanej nieruchomości gruntowej, 3) nieruchomości położonej na obszarze przeznaczonym w planie miejscowym na cele publiczne, 4) nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków lub prawa użytkowania wieczystego takiej nieruchomości. 2. Przepisów ust. 1 pkt 1 i 2 nie stosuje się do nieruchomości przeznaczonych w planach miejscowych lub w decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu na cele rolne i leśne. 3. Prawo pierwokupu nie przysługuje, jeżeli: 1) sprzedaż nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego następuje na rzecz osób bliskich dla sprzedawcy, 2) sprzedaż nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego następuje między osobami prawnymi tego samego kościoła lub związku wyznaniowego, 3) prawo własności lub prawo użytkowania wieczystego zostało ustanowione jako odszkodowanie lub rekompensata za utratę własności nieruchomości, 4) prawo własności lub prawo użytkowania wieczystego zostało ustanowione w wyniku zamiany własności nieruchomości, 5) w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 4, prawo pierwokupu nie zostało ujawnione w księdze wieczystej. 4. Prawo pierwokupu wykonuje wójt, burmistrz albo prezydent miasta. |