Abstrakt
Urbanistyczny rozwój wielkich miast w powiązaniu z rozwojem motoryzacji stwarza wiele problemów tym istotniejszych, że wyjątkowo dobitnie wpływających na jakość naszego codziennego życia. Jednym z nich są problemu ze znalezieniem miejsca, gdzie moglibyśmy zaparkować nasz samochód w pobliżu miejsca zamieszkiwania. Problemy te narastają z chwilą stworzenia płatnych stref parkowania i problemów wynikających z zasad korzystania z nich przez mieszkańców (np. znany w Warszawie obowiązek zamieszkiwania, potwierdzony zameldowaniem, o którym mowa w orzeczeniu NSA z 10.1.2002 r. w przedmiocie zasad określonych w uchwale Rady Gminy Warszawa-Centrum z 11.1.2001 r. o regulaminie funkcjonowania Systemu Parkowania Płatnego Niestrzeżonego). Wydaje się, że jak zawsze w przypadku prawa stanowionego za wymaganiami życia nie nadąża istniejąca regulacja prawna. W przypadku prawa rzeczowego problemy są tym istotniejsze, że przewiduje ono zasadę numerum clausum praw rzeczowych, wyłączając w tym zakresie zasadę swobody umów znaną prawu zobowiązań. Szczególnie widoczne staje się to, gdy przeprowadzimy analizę zakresu pojęcia korzystania z nieruchomości jako elementu prawa własności, który najbardziej ulega zmianie przez wprowadzenie zupełnie nowych dziedzin życia, takich jak motoryzacja1.
Pojęcie miejsca postojowego
Dla potrzeb niniejszego artykułu zakres należy zawęzić oczywiście do ustalenia pojęcia miejsce postojowe (parkingowe), jako terminu nieznanego ustawie. Przyjmijmy więc, że pod tym pojęciem rozumieć będziemy oznaczoną część nieruchomości, która nie stanowi odrębnej nieruchomości gruntowej, ani też nie stanowi nieruchomości lokalowej, ze względu na brak wyodrębnienia wymagany ustawą z dnia 24.6.1994 r. o własności lokali (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903; dalej WłLokU). Pod pojęciem tym może się kryć zarówno miejsce postojowe poza budynkiem (w ramach nieruchomości oznaczonej w myśl art. 5 WłLokU), jak i miejsce postojowe w budynku położone w jego części zarówno takiej, która mogłaby spełniać cechy pomieszczenia, jak i takiej, która tych cech nie posiada.
Z rozważań należy wyłączyć także sytuację, gdy miejsce postojowe położone poza budynkiem stanowi odrębną nieruchomość. Obowiązujące przepisy nie ustalają minimalnej wielkości nieruchomości, wobec czego możliwe jest (oczywiście pod warunkiem zgodności z planem zagospodarowania przestrzennego) utworzenie nawet nieruchomości o obszarze kilku metrów kwadratowych dla każdego miejsca postojowego. Tym bardziej możliwe jest utworzenie wspólnego parkingu poprzez przeznaczenie większej nieruchomości na szereg miejsc postojowych. W takim przypadku nieruchomość przeznaczona na taki cel może zostać nabyta na zasadach określonych w art. 32a WłLokU jako niezbędna dla prawidłowego i racjonalnego korzystania z budynków i urządzeń z nimi związanych.
Miejsce postojowe może stanowić element budynku. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 2.12.1998 r., (I CKN 903/97, opubl. OSP Nr 6/1999, poz. 116) określa, że do części wspólnych zaliczamy tylko te części budynku i inne urządzenia, które nie są odrębnymi lokalami (mieszkalnymi lub użytkowymi) należącymi do właścicieli wyodrębnionych lokali i dotychczasowego właściciela nieruchomości i które nie służą wyłącznie do użytku tych właścicieli ze względu na należące do nich lokale. Współwłasność taką stanowią np. służące do wspólnego użytku właścicieli lokali klatki schodowe, korytarze, pomieszczenia gospodarcze o specjalnym przeznaczeniu, jak pralnie, suszarnie, przechowalnie wózków dziecięcych. Jak z tego widać, w skład tych części mogą wchodzić zarówno pomieszczenia, jak i innego rodzaju części budynku. Tym samym mogą być to także nie mające cech [...]