Abstrakt
Chociaż ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543; dalej GospNierU) obowiązuje już bez mała 4 lata, to ze względu na wprowadzone nowości i dokonane zmiany, dopiero teraz krystalizuje się wykładnia jej przepisów na drodze orzecznictwa sądowo--administracyjnego. Dotyczy to m.in. przesłanek zwrotu wywłaszczonych nieruchomości, które w omawianej ustawie zostały znacznie rozbudowane1.
Art. 69 ust. 1 poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 29.4.1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm.; dalej GospGruntU) stanowił, iż nieruchomość wywłaszczona lub jej część podlega zwrotowi na rzecz poprzedniego właściciela lub jego następcy prawnego na jego wniosek, jeżeli stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Ustawa nie zawierała definicji zbędności, zatem ocena, czy nieruchomość stała się zbędna, należała do organów administracji i Naczelnego Sądu Administracyjnego, którego orzecznictwo spowodowało dookreślenie tej przesłanki. Poprzednio obowiązujące rozwiązania nie zawierały odpowiednika obecnego art. 137 GospNierU. W myśl tego przepisu, nieruchomość wywłaszczona może być zbędna:
1) w sensie wyłącznie faktycznym, co występuje wówczas, gdy pomimo upływu 7 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, nie rozpoczęto prac związanych z realizacją tego celu (art. 137 ust. 1 pkt 1 GospNierU) oraz
2) w sensie prawnym, tzn. wówczas, gdy utraciła moc decyzja o ustaleniu lokalizacji lub decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, a cel ten nie został zrealizowany (art. 137 ust. 1 pkt 2 GospNierU).