Abstrakt

Prezentowany schemat obrazuje prawne sposoby nieodpłatnego uzyskania prawa własności nieruchomości przez jej dotychczasowych użytkowników wieczystych na podstawie:
- ustawy z 26.7.2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz.U. Nr 113, poz. 1209) - dalej NabUżytkU, cz. I;
- ustawy z 4.9.1997 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności (Dz.U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1299 ze zm.) - dalej UżytkUW, cz. II;
- ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543) - dalej GospNierU, cz. II.

Ustawa z 4.9.1997 r. reguluje zasady odpłatnego i nieodpłatnego przekształcania prawa użytkowania wieczystego w prawo własności tylko dla osób fizycznych. Na podstawie tej ustawy nie mogą zatem uzyskać prawa własności nieruchomości użytkownicy wieczyści będący osobami prawnymi.

Ustawa z 4.9.1997 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności

W wyniku przekształcenia dochodzi w istocie do przeniesienia prawa własności nieruchomości (przysługującego dotychczas podmiotowi publicznoprawnemu) na rzecz jej dotychczasowego użytkownika wieczystego będącego osobą fizyczną. Zamiast jednak umowy cywilnoprawnej zawieranej w formie aktu notarialnego właściwy organ administracyjny (w odniesieniu do nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa, starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, a w odniesieniu do nieruchomości stanowiącej własność jednostki samorządu terytorialnego - przewodniczący jej zarządu) wydaje decyzję stwierdzającą uprawnienie do nieodpłatnego przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, która wywołuje skutek rozporządzający w sferze prawa cywilnego i stanowi podstawę do ujawnienia nowego właściciela w księdze wieczystej. Administracyjny tryb przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności skutkujący przeniesieniem prawa własności na rzecz dotychczasowego użytkownika wieczystego jest więc w istocie sprawą cywilną, nie należącą jednak do właściwości sądu powszechnego, lecz przekazaną do rozpatrywania przez organ administracyjny (art. 2 § 3 KPC).

Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo włas-ności następuje w drodze decyzji administracyjnej o charakterze konstytutywnym (kreującej przeniesienie prawa własności z chwilą, kiedy decyzja ta stanie się ostateczna), dlatego też decyzja ta nie może wywoływać skutków prawnych działających z mocą wsteczną. Przedmiotem przekształcenia we własność jest bowiem aktualnie istniejące prawo użytkowania wieczystego przysługujące osobie fizycznej.

Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności następuje nieodpłatnie na rzecz użytkowników wieczystych oraz ich następców prawnych (art. 6 ust. 1 i 1a UżytkUW):