Abstrakt
W dorobku TSUE znajduje się wiele wyroków dotyczących ochrony praw pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy na gruncie dyrektywy 2008/94/WE z 22.10.2008 r. w sprawie ochrony pracowników na wypadek niewypłacalności pracodawcy1. Przedmiotem opracowania są dwa wyroki: w sprawie J. Webb-Sämann (C-454/15), który zapadł 24.11.2016 r., oraz w sprawie Pensions-Sicherungs-Verein (C-168/18), który został wydany 19.12.2019 r. Oba odnoszą się do ochrony interesów pracowników i byłych pracowników w przypadku niewypłacalności pracodawcy w zakresie nabytych przez nich praw do świadczeń emerytalnych lub nabycia tego prawa w przyszłości, przysługujących im z tytułu uczestnictwa w dodatkowych zakładowych lub międzyzakładowych programach emerytalnych istniejących poza krajowymi ustawowymi systemami zabezpieczenia społecznego. W obu wyrokach Trybunał doprecyzowuje warunki i zakres ochrony przewidziany w art. 8 dyrektywy 2008/94/WE.
TEZY ZBIORCZE
1) W razie niewypłacalności pracodawcy, potrącenia z wynagrodzenia, przekształcone w składki emerytalne byłego pracownika, które pracodawca powinien był wpłacić na konto emerytalne pracownika, są wyłączone z masy upadłości; 2) Państwa członkowskie mają obowiązek podjęć konieczne środki w celu ochrony interesów pracowników, także gdy pracodawca zapewniający świadczenia z pracowniczego programu emerytalnego za pośrednictwem międzyzakładowej instytucji emerytalnej nie może – z powodu niewypłacalności – zagwarantować wyrównania strat wynikających z obniżenia kwoty świadczeń wypłacanych przez tę instytucję międzyzakładową, na które to obniżenie wyraził zgodę państwowy organ nadzoru nad usługami finansowymi, sprawujący nadzór ostrożnościowy nad tą instytucją; 3) Obniżenie, z powodu niewypłacalności byłego pracodawcy, kwoty świadczeń emerytalnych z pracowniczego programu emerytalnego wypłacanych byłemu pracownikowi uważa się za oczywiście nieproporcjonalne, mimo że zainteresowany otrzymuje co najmniej połowę kwoty świadczeń wynikającej z uprawnień nabytych, jeżeli uprawniony w wyniku obniżki znajdzie się poniżej progu zagrożenia ubóstwem określonego przez Eurostat dla danego państwa członkowskiego; 4) Mimo że składki emerytalne nie zostały wyraźnie wymienione w art. 8 dyrektywy 2008/94/WE, to pozostają one w ścisłym związku z prawem do świadczeń emerytalnych lub prawem do nabycia świadczenia w przyszłości, więc nieodprowadzanie składek przez pracodawców może stanowić przyczynę niedofinansowania dodatkowego zakładowego programu emerytalnego, co tym samym podlega zakresowi art. 8 dyrektywy 2008/94/WE; 5) Możliwe jest powołanie się bezpośrednio na art. 8 dyrektywy 2008/94/WE przeciwko instytucji prawa prywatnego, wyznaczonej przez państwo jako instytucji gwarancyjnej na wypadek niewypłacalności pracodawców w zakresie pracowniczych programów emerytalnych, jeżeli w świetle powierzonego jej zadania oraz warunków, w których je wykonuje, instytucję tę można traktować na równi z państwem, pod warunkiem że powierzone jej zadanie gwarancyjne rzeczywiście obejmują świadczenia emerytalne chronione na gruncie art. 8. dyrektywy 2008/94/WE.
Protection of benefits from supplementary retirement scheme in case of employer’s insolvency
Among many cases considered by the Court of Justice of the European Union there is a number of judgments concerning the protection of employees’ rights in the event of the insolvency of their employer under Directive 2008/94/EC of 22.10.2008. The paper covers two such judgments: J. Webb-Sämann (C-454/15) delivered on 24.11.2016 and Pensions-Sicherungs-Verein (C-168/18) delivered on 19.12.2019. Both refer to protection of the interests of employees and former employees in the event of the insolvency of their employer in respect of their acquired pension rights or the future acquisition of such rights in virtue of their participation in supplementary company or intercompany pension schemes outside the national statutory social security schemes. In both judgments, the Court provides clarification on the conditions and scope of the protection provided for in Article 8 of Directive 2008/94/EC. Keywords: pension, supplementary pension schemes, social security, social policy, protection of employees, employer’s insolvency.Słowa kluczowe: emerytura, dodatkowe programy emerytalne, zabezpieczenie społeczne, polityka społeczna, ochrona pracownika, niewypłacalność pracodawcy.