Abstrakt
Sąd może przywrócić pracownika do pracy, jeżeli w toku procesu okaże się, że dokonane przez pracodawcę wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia było wadliwe. Jednak aby pracownik mógł wrócić do pracy, konieczne jest zgłoszenie przez niego gotowości do pracy w ciągu 7 dni. W praktyce realizacja tego uprawnienia wywołuje wiele problemów, które nierzadko muszą rozwiązywać sądy pracy, korzystając z dorobku nauki prawa.
Przywrócenie do tej samej pracy
Wyrokiem sądu następuje przywrócenie pracownika do pracy na poprzednich warunkach pracy, co oznacza, że pracownik ten ma prawo domagać się zatrudnienia na tym samym stanowisku pracy, jakie zajmował uprzednio, nie wystarcza zaś zapewnienie mu pracy na stanowisku równorzędnym. Wskazywał na to SN w wyroku z 2.12.1992 r.1, w którym podkreślono, że przywrócenie do pracy doprowadza do powstania stosunku pracy, jaki istniał przed zakwestionowanym rozwiązaniem umowy o pracę, a więc restytuuje stosunek pracy o dotychczasowej treści. Pracodawca jest zatem zobowiązany ponownie zatrudnić pracownika dokładnie na tym samym stanowisku, które zajmował przed wypowiedzeniem mu umowy o pracę. Nie może zaś zatrudnić np. przywróconego do pracy księgowego na stanowisku pracownika do spraw bhp, choćby nawet wynagrodzenie na obu tych stanowiskach było jednakowe. Przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach w rozumieniu art. 45 § 1 i art. 56 KP oznacza bowiem przywrócenie do tej samej, a nie takiej samej pracy jak wykonywana przed rozwiązaniem umowy o pracę. Wynika z tego, że orzeczenie sądu stwarza taki stan prawny, jaki byłby następstwem ponownego zawiązania przez pracodawcę stosunku pracy. Podobnie wypowiadał się SN w wyroku z 26.11.2003 r.2, stwierdzając, że przywrócenie do pracy następuje na warunkach istniejących w chwili rozwiązania umowy i pracodawca nie musi ich ponownie określać przez wskazanie stanowiska pracy, warunków wynagradzania i innych elementów treści stosunku pracy.
Wyrok sądu nie działa jednak wstecz, to znaczy, że nie uchyla faktu uprzedniego rozwiązania umowy o pracę.
Zgłoszenie przez pracownika gotowości niezwłocznego podjęcia pracy
Po wyroku sądu pracownik nie może biernie czekać, aż pracodawca zaprosi go do powrotu do pracy. Skuteczność wyroku przywracającego pracownika do pracy zależy bowiem od zgłoszenia przez pracownika gotowości niezwłocznego podjęcia pracy. Potwierdzał to także SN w wyroku z 12.7.2011 r.3, stwierdzając, że stosunek pracy zostaje reaktywowany z mocy orzeczenia o przywróceniu do pracy, ale jego materialna skuteczność w świetle art. 48 § 1 KP powstaje dopiero od daty zgłoszenia przez pracownika gotowości niezwłocznego podjęcia pracy. Oznacza to, że pomiędzy rozwiązaniem umowy o pracę a momentem skutecznego złożenia przez pracownika oświadczenia o gotowości do podjęcia pracy stosunek pracy między stronami nie istnieje4. Zgodnie bowiem z art. 48 § 1 KP pracodawca może odmówić ponownego zatrudnienia pracownika, jeżeli w ciągu 7 dni nie zgłosił on gotowości niezwłocznego podjęcia pracy, chyba że przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych.
Zaznaczyć trzeba, że 7-dniowy termin zgłoszenia gotowości niezwłocznego podjęcia pracy z art. 48 § 1 KP biegnie od daty uprawomocnienia się wyroku o przywróceniu do pracy. Jest to termin prawa materialnego, do którego nie mają zastosowania przepisy o przywróceniu terminu (art. 168–172 KPC)5. Pracownik nie może więc skutecznie domagać się jego przywrócenia na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.
Zaniedbanie przez pracownika zachowania 7-dniowego terminu na zgłoszenie gotowości do podjęcia pracy powoduje, że w sytuacji gdy pracodawca odmówi ponownego zatrudnienia go, wyrok sądu przywracający do pracy nie wywoła w istocie żadnych skutków.
Odmowa ponownego zatrudnienia pracownika
W orzecznictwie słusznie podnosi się, że z art. 48 § 1 KP wynika, iż zgłoszenie gotowości do pracy powoduje restytucję stosunku pracy nie tylko w przypadku, w którym pracownik złoży swoje oświadczenie w wymaganym terminie. Oświadczenie gotowości do pracy może bowiem zostać złożone także po wymienionym w przepisie terminie i powodować restytucję stosunku pracy. To pracodawca dysponuje bowiem [...]