Abstrakt

W praktyce prowadzenia sporów zbiorowych bardzo często można spotkać się z problemem właściwego stosowania przepisów o strajku ostrzegawczym. W szczególności liczne kontrowersje po stronie pracodawców i związków zawodowych budzi odpowiedź na pytanie, czy do tej formy zbiorowego powstrzymania się od pracy należy stosować wszystkie przepisy dotyczące strajku w ogólności (strajku właściwego) zawarte w regulacjach zbiorowego prawa pracy.

Odpowiednie stosowanie przepisów o strajku właściwym

Zgodnie z art. 12 ustawy z 23.5.1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych¹, jeżeli przebieg postępowania mediacyjnego uzasadnia ocenę, że nie doprowadzi ono do rozwiązania sporu przed upływem terminów ustawowych, organizacja związkowa, która wszczęła spór, może zorganizować jednorazowo i na czas nie dłuższy niż 2 godziny strajk ostrzegawczy.

Zgodnie z wykładnią literalną powyżej powołanego przepisu możemy stwierdzić jedynie, iż tego rodzaju strajk może zostać zorganizowany tylko raz, a czas jego trwania nie może przekraczać 2 godzin. Wynika więc z tego, iż nielegalne jest w świetle omawianego przepisu kilkakrotne zorganizowanie strajku ostrzegawczego, nawet w sytuacji gdyby zorganizowane strajki łącznie nie trwały dłużej niż 2 godziny².

Jednocześnie należy podkreślić, że art. 12 SporyZbiorU nie zawiera żadnego odwołania wprost do rozdziału 4 tej ustawy dotyczącego strajku w ogólności, a także rozdziału 5 odnoszącego się do odpowiedzialności za naruszenia ustawy. W takiej sytuacji, wobec braku możliwości ustalenia jednoznacznie, na podstawie wykładni literalnej, obowiązku stosowania przepisów ww. rozdziałów do art. 12 SporyZbiorU (dotyczącego strajku ostrzegawczego), wydaje się zasadne zastosowanie względem tego przepisu wykładni celowościowej.

Należy przyjąć, iż celem ustawodawcy było stworzenie ogólnych warunków przeprowadzenia każdego strajku (również ostrzegawczego), gwarantujących w szczególności bezpieczną i zorganizowaną jego realizację, a także zapewnienie kolektywowi pracowniczemu możliwości dokonania wyboru odnośnie do jego prowadzenia w zakładzie pracy.

Moim zdaniem strajk ostrzegawczy, podobnie jak strajk właściwy opisany w art. 17 ust. 1 SporyZbiorU, ze swej istoty jest zbiorowym powstrzymaniem się pracowników od wykonywania pracy, które powoduje niekorzystne skutki organizacyjne i ekonomiczne dla pracodawcy, a także w wyniku tego dla całego kolektywu pracowniczego. Rodzić też może poważne zagrożenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy osób strajkujących i innych pracowników, którzy zdecydowali się dalej wykonywać swoją pracę.

Należy podkreślić, że przyjęcie przez ustawodawcę ograniczeń dla organizatorów strajku właściwego (w postaci np. uprzedzenia pracodawcy o zamiarze przeprowadzenia akcji strajkowej) jest spowodowane koniecznością przeciwdziałania niekorzystnym skutkom niekontrolowanego i nagłego powstrzymania się od pracy przez pewną grupę pracowników (w zakresie organizacyjnym, finansowym i BHP). Biorąc pod uwagę, iż niekontrolowany strajk ostrzegawczy podobnie jak strajk właściwy może spowodować tego typu niekorzystne reperkusje, logiczne wydaje się zastosowanie przepisów SporyZbiorU (dotyczących wprost strajku właściwego) również w odniesieniu do ostrzegawczej jego formy. Zasadne wydaje się więc odpowiednie stosowanie do instytucji strajku ostrzegawczego wszystkich przepisów rozdziału 4 i 5 SporyZbiorU dotyczących strajku w ogólności (strajku właściwego). W szczególności należy wspomnieć tutaj o art. 20 ust. 1 i 3 SporyZbiorU, zgodnie z którym strajk ogłasza organizacja związkowa po uzyskaniu zgody większości głosujących pracowników, jeżeli w głosowaniu wzięło udział co najmniej 50% pracowników zakładu pracy, a także ogłoszenie strajku powinno nastąpić co najmniej na 5 dni przed jego rozpoczęciem.

Każdy strajk, nawet ograniczony w czasie maksymalnie do 2 godzin, niekorzystnie wpływa na sytuację pracodawcy i wszystkich pracowników w zakładzie. Dlatego też zasadne wydaje się odpowiednie stosowanie art. 20 ust. 1 SporyZbiorU dotyczącego referendum przedstrajkowego również w odniesieniu do strajku ostrzegawczego, tak aby [...]