Abstrakt
Wypadek w czasie dojazdu do miejsca zadania zleconego pracownikowi może być uznany za wypadek przy pracy, wypadek w podróży służbowej lub wypadek w drodze do pracy. Zależy to od zakresu obowiązków tego pracownika i jego stałego miejsca pracy. Również osoba prowadząca działalność gospodarczą może otrzymać świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego w razie zaistnienia wypadku w czasie dojazdu do klienta. Jednak poprawna kwalifikacja danego zdarzenia bywa w praktyce często bardzo utrudniona, dlatego też pomocne może być w tym zakresie stanowisko wypracowane w orzecznictwie SN.
Definicja wypadku przy pracy
Definicję wypadku przy pracy określa art. 3 ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych1, w myśl którego przyjmuje się, że pracownik doznał wypadku przy pracy, wówczas gdy doszło do nagłego zdarzenia wywołanego przyczyną zewnętrzną powodującą uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą, tj.:
1) podczas wykonywania lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2) podczas wykonywania lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Ponadto, na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust. 1, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań.
Przy czym tylko łączne zaistnienie tych przesłanek w postaci nagłości zdarzenia, jego przyczyny zewnętrznej, powstania urazu oraz związku z pracą daje podstawę do uznania, iż zdarzenie to stanowił wypadek przy pracy.
Wypadek w czasie dojazdu do miejsca wykonania zadania
W praktyce nierzadko spory w zakresie ustalenia, czy dane zdarzenie było wypadkiem przy pracy, dotyczą wypadków pracowników wykonujących powierzone im zadania w czasie dojazdu do miejsca ich wykonania. Organy rentowe kwestionują bowiem zakwalifikowanie takiego zdarzenia jako wypadku przy pracy. Istotne znaczenie ma wówczas określenie, czy istnieje związek takiego wypadku z pracą. Ogólnie przyjmuje się, że związek z pracą, o którym mowa w art. 3 ust. 1 WypadkiU, polega na czasowym, funkcjonalnym i przestrzennym związku danego zdarzenia z pracą w okolicznościach wymienionych w pkt 1–3 tego przepisu. Czasowy związek zdarzenia z pracą polega na tym, że powinno ono nastąpić albo w czasie wykonywania przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych, ewentualnie w czasie wykonywania czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia lub w związku z wykonywaniem tych czynności albo w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Funkcjonalny związek zdarzenia z pracą wyraża się w tym, że zdarzenie powinno nastąpić w czasie wykonywania lub w związku z wykonywaniem przez pracownika określonych czynności, a mianowicie zwykłych czynności lub poleceń przełożonych. Przestrzenny związek zdarzenia z pracą polega na tym, że następuje ono w miejscu, które jest albo miejscem wykonywania czynności służbowych (którym jest z reguły zakład pracy), albo miejscem na drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Jeśli więc obowiązki pracownika polegały na przemieszczaniu się do miejsc, w których wykonywał on swoje czynności (np. praca przedstawiciela handlowego), to wypadek zaistniały w czasie dojazdu do takiego miejsca jest wypadkiem przy pracy. Potwierdza to także [...]