Abstrakt
Przepisy prawa pracy nakładają na pracodawcę obowiązek współdziałania z reprezentującą pracownika zakładową organizacją związkową przy dokonywaniu wielu czynności prawnych w indywidualnych stosunkach pracy. W szczególności pracodawca ma obowiązek współdziałania z reprezentującą pracownika zakładową organizacją związkową przy rozwiązywaniu stosunków pracy. W związku z tym pojawia się problem dotyczący sposobu, w jaki pracodawca ma uzyskiwać informację o pracownikach podlegających obronie związkowej w indywidualnych sprawach pracowniczych. Temu zagadnieniu, będącemu przedmiotem sporu w doktrynie i w orzecznictwie, jest poświęcone niniejsze opracowanie.
Uwagi wstępne
Przepisy nakładające na pracodawcę obowiązek współdziałania z zakładową organizacją związkową przy podejmowaniu czynności prawnych w indywidualnych stosunkach pracy zostały ustanowione w okresie, gdy nie było pluralizmu związkowego i w zakładzie pracy mogła istnieć tylko jedna organizacja związkowa. Organizacja ta reprezentowała w indywidualnych stosunkach pracy wszystkich pracowników zakładu pracy.
Wprowadzenie w wyniku przemian ustrojowych pluralizmu związkowego i zasady, że w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy zakładowa organizacja reprezentuje swoich członków oraz tych pracowników niezrzeszonych, których na ich wniosek zgodziła się objąć obroną, wywołało problem dotyczący sposobu ustalania przez pracodawcę pracowników, którzy są objęci obroną związkową w indywidualnych sprawach pracowniczych i w stosunku do których istnieje obowiązek pracodawcy współdziałania z zakładową organizacją związkową w tych sprawach. Ustawodawca, wprowadzając zasadę, że w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy zakładowa organizacja reprezentuje swoich członków oraz tych pracowników niezrzeszonych, których na ich wniosek zgodziła się objąć obroną, nie uregulował bowiem w sposób wyraźny, czy pracodawca ma obowiązek podjąć współdziałanie z reprezentującą pracownika zakładową organizacją związkową w indywidualnej sprawie pracowniczej dopiero wówczas, gdy został uprzednio poinformowany przez samego pracownika lub przez zakładową organizację związkową, że pracownik jest objęty obroną związkową w indywidualnych sprawach pracowniczych, czy też pracodawca ma obowiązek podjęcia działania w celu ustalenia, czy pracownik podlega obronie związkowej, w każdej rozpatrywanej indywidualnej sprawie pracowniczej, przedstawiając tę sprawę wszystkim działającym u niego zakładowym organizacjom związkowym z zapytaniem, czy dany pracownik podlega obronie związkowej.
Ustawodawca uregulował sposób uzyskiwania przez pracodawcę informacji o pracownikach podlegających ochronie związkowej w indywidualnych sprawach pracowniczych dopiero w 1996 r. we wprowadzonym ustawą z 2.2.1996 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw1 art. 30 ust. 21 w ustawie z 23.5.1991 r. o związkach zawodowych2.
Regulacja zawarta w art. 30 ust. 21 ZwZawU stanowi: „W indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, w których przepisy prawa pracy zobowiązują pracodawcę do współdziałania z zakładową organizacją związkową, pracodawca jest obowiązany zwrócić się do tej organizacji o informację o pracownikach korzystających z jej obrony, zgodnie z przepisami ust. 1 i 2. Nieudzielenie tej informacji w ciągu 5 dni zwalnia pracodawcę od obowiązku współdziałania z zakładową organizacją związkową w sprawach dotyczących tych pracowników”.
Rozbieżność w wykładni art. 30 ust. 21 ZwZawU w doktrynie i orzecznictwie SN
Przepis art. 30 ust. 21 ZwZawU nie jest jasny i jego wykładnia wywołuje problemy zarówno, gdy chodzi o moment, w którym pracodawca zwraca się o informację, jak i gdy chodzi o treść wystąpienia przez pracodawcę o udzielenie informacji, a w konsekwencji o treść informacji udzielanej przez związek.
W drodze wykładni językowej powyższego przepisu uzyskuje się trzy możliwości interpretacji.
Jeżeli chodzi o treść wystąpienia pracodawcy do organizacji związkowej o udzielenie informacji o pracownikach korzystających z obrony związkowej, to powyższy przepis może być wykładany w ten sposób, że pracodawca zwraca się o udzielenie informacji dotyczącej konkretnego pracownika w konkretnej sprawie, w której jest [...]