Abstrakt

Kodeks pracy nie reguluje następstw wypowiedzenia przez pracownika umowy o pracę zawartej na czas określony, w której strony nie przewidziały możliwości jej wypowiedzenia.

Do tej pory w piśmiennictwie przede wszystkim odnoszono się do przypadku, gdy takiego wypowiedzenia dokonuje pracodawca. Analizowano głównie kwestię roszczeń przysługujących pracownikowi w związku z wypowiedzeniem mu umowy, która nie podlegała wypowiedzeniu.

W niniejszym opracowaniu autorki podejmują natomiast próbę oceny skutków prawnych oświadczenia pracownika o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas określony, w której strony nie przewidziały możliwości jej wypowiedzenia.

Wprowadzenie

Umowa o pracę na czas określony jest jednym z rodzajów terminowych umów o pracę. Jej istotą jest to, że wynikające z niej zobowiązanie stron trwa przez określony czas, tzn. do nadejścia określonego przez strony w umowie terminu końcowego. Celem umów terminowych jest zagwarantowanie stronom pewności co do trwania zobowiązania przez oznaczony w umowie czas ze względu na interes stron w stabilizacji ustanowionego stosunku prawnego.

Zobowiązanie wynikające z umowy o pracę na czas określony ustaje przede wszystkim w wyniku nadejścia umownego terminu końcowego. Nie ulega również wątpliwości, że stosunek ten może ulec rozwiązaniu przed nadejściem terminu końcowego za porozumieniem stron. Jednostronne rozwiązanie zobowiązania jest natomiast dopuszczalne jedynie w przypadkach, gdy uprawnienie takie przyznaje stronom ustawa lub umowa. Możliwe jest zatem rozwiązanie tej umowy przed oznaczonym terminem w razie zaistnienia przyczyn jej niezwłocznego rozwiązania przez pracodawcę (art. 52 i 53 KP) lub przez pracownika (art. 55 KP).

Wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony

Jednym ze sposobów rozwiązania umowy terminowej przed nadejściem terminu jest także jej wypowiedzenie. Dopuszczalność dokonania wypowiedzenia oraz dopuszczalność zamieszczenia w umowie postanowienia zezwalającego na jej wypowiedzenie są uregulowane w Kodeksie pracy i w przepisach szczególnych. Umowa na czas określony, niezależnie od czasu, na jaki została zawarta, może być rozwiązana za wypowiedzeniem dokonanym przez każdą ze stron w trybie art. 41¹ § 2 KP z powodu ogłoszenia upadłości czy likwidacji pracodawcy, a także może być wypowiedziana z przyczyn niedotyczących pracownika, o których mowa w ustawie z 13.3.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników¹. Przepisy Kodeksu pracy stanowią także, że za wypowiedzeniem może być rozwiązana umowa o pracę zawarta na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy, jeżeli strony przewidziały taką możliwość przy zawieraniu umowy (art. 33 KP).

Wprowadzając do treści umowy na czas określony klauzulę przewidzianą w art. 33 KP, strony godzą się na możliwość rozwiązania za wypowiedzeniem umowy okresowej dłuższej niż 6 miesięcy. Jeżeli nie postanowią niczego odmiennego, skuteczność wypowiedzenia nie będzie uzależniona od istnienia odpowiedniej, uzasadniającej rozwiązanie umowy przyczyny, więc każda ze stron będzie mogła wypowiedzieć umowę w razie zaistnienia jakichkolwiek okoliczności subiektywnie uznanych przez nią za uzasadniające takie wypowiedzenie. Co do zasady, umowa o pracę zawarta na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy, w której strony przewidziały dopuszczalność jej wcześniejszego rozwiązania za 2-tygodniowym wypowiedzeniem, może być w ten sposób rozwiązana także przed upływem 6 miesięcy jej obowiązywania². Brak zastrzeżenia, że wypowiedzenie będzie dopuszczalne dopiero po upływie 6 miesięcy czy innego terminu (a takie postanowienie strony mogą w umowie zamieścić), oznacza możliwość jego dokonania w każdym czasie³.

W orzecznictwie przyjmuje się, że dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania umowy terminowej za 2-tygodniowym wypowiedzeniem strony mogą przewidzieć nie tylko w chwili zawierania umowy, jak sugeruje art. 33 KP, ale także w czasie jej trwania⁴. Zastrzeżenie dopuszczalności rozwiązania za 2-tygodniowym wypowiedzeniem umowy o pracę zawartej na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy może być dokonane przez każde zachowanie się stron, które ujawnia ich wolę w sposób dostateczny⁵. Uzgodnienia takiego postanowienia nie można jednak domniemywać. Z drugiej strony, jeżeli umowa została zawarta na czas określony krótszy niż 6 miesięcy, postanowienie o dopuszczalności jej wypowiedzenia jest sprzeczne z prawem, a tym samym – jako mniej korzystne dla pracownika niż przepisy ustawy – nieważne (art. 18 § 2 KP)⁶.

Poza opisanymi powyżej przypadkami, gdy możliwość wypowiedzenia umowy na czas określony wynika z ustawy albo – w przypadku umowy zawartej na czas dłuższy niż 6 miesięcy – z woli stron, umowa zawarta na czas określony nie może być [...]