Abstrakt
W niniejszym opracowaniu autorka omawia zjawisko mobilności zawodników profesjonalnych w kontekście swobody przepływu pracowników.
Uwagi wstępne
Zmiana klubu sportowego nie jest nowym zjawiskiem. W 1904 r. transfer angielskiego piłkarza kosztował 520 funtów, a 10 lat temu za najlepszych piłkarzy trzeba było zapłacić nawet ponad 45 milionów funtów (Zinadine Zidane). Wyższe zarobki, możliwość szybszego wykreowania własnego wizerunku i atrakcyjne premie za osiągane rezultaty to wszystko kusi zawodników do zmiany przynależności klubowej, szczególnie w relacji międzynarodowej1. Mobilność sportowców oprócz tego, że wpływa na podniesienie atrakcyjności widowiska sportowego, jest również przejawem migracji zarobkowych. Zmiana barw klubowych przez zawodników profesjonalnych stanowi obecnie problem w zakresie swobody przepływu pracowników.
Wejście w życie Traktatu lizbońskiego 1.12.2009 r.2 zapewniło UE kompetencje w zakresie koordynacji, uzupełniania i wspierania działań związanych ze sportem – art. 165 TFUE3. Jego celem nie jest ograniczenie – uzasadnionej prawem – autonomii federacji sportowych ani ich wyłącznych uprawnień do uznaniowego podejmowania decyzji i ustanawiania zasad4.
Opierając się na definicji słownikowej – ,,transfer” w sporcie jest to przejście zawodnika (zwykle piłkarza) z jednego klubu do drugiego za wynagrodzeniem lub bez wynagrodzenia – regulacje w tym zakresie zawarte są w regulaminach poszczególnych organizacji lub związków sportowych5.
Przyjmując definicję sportu określającą go jako działalność ekonomiczną, TS wskazał także reguły przemieszczania się sportowców. Ograniczenia te stosuje się zasadniczo przy:
a) spotkaniach pomiędzy drużynami narodowymi. Trybunał przyjął, że skład drużyn narodowych to zagadnienie zależne od sportu i jako takie jest obce działalności ekonomicznej. Zakaz uczestniczenia obcokrajowców w składzie drużyny narodowej jest sam w sobie oczywisty, bo przecież narodowość zawodników tworzących drużynę jest jej istotą;
b) kryteriach selekcji do turniejów międzynarodowych. Posiadanie pozwolenia czy fakt ,,bycia wybranym” przez swoją federację do uczestniczenia w zawodach międzynarodowych wysokiej rangi nie stanowi ograniczenia w wykonywaniu swobodnego świadczenia usług;
c) okresach transferowych – omówione będą przy kwestii Lehtonena6.
Według opinii Komisji Prawnej Parlamentu Europejskiego przepisy dotyczące klauzul transferowych, zasad co do składu zespołów klubowych lub klauzule w sprawie końca okresu transferowego należą do zakresu stosowania art. 39 i kolejnych oraz art. 49 i kolejnych TWE i podlegają zawartym w nich zakazom7. Swoboda przemieszczania się osób obejmuje swym zasięgiem sport, ale traktowany jako działalność ekonomiczną, co de facto wyklucza jej zastosowanie w przypadku, gdy nie spełni on takich warunków8.
Na szczycie Rady Europejskiej w Nicei przyjęto ,,Deklarację w sprawie charakterystycznych cech sportu i jego społecznej funkcji w Europie, która powinna być uwzględniana przy wprowadzaniu w życie polityk wspólnotowych”9. Podkreślono w niej, że regulacje dotyczące sportu powinny być przede wszystkim ustalane przez federacje sportowe i państwa członkowskie z uwzględnieniem prawa wspólnotowego. Unormowania w sektorze sportu są wobec tego oparte na zasadzie solidarności i pomocniczości.
Prawo do przemieszczania się
Prawo do przemieszczania się bezspornie należy do kanonu praw człowieka. W szczególności protokół Nr 4 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka zalicza do niego m.in. prawo do swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania przez osoby legalnie przebywające na terytorium danego kraju i prawo do opuszczenia każdego kraju10. Podobne gwarancje zawiera [...]