Abstrakt

W niniejszym opracowaniu autor szczegółowo omawia zmiany w uregulowaniach dotyczących czasu pracy kierowców, które weszły w życie od 1.1.2012 r. Dotyczą one m.in. zdefiniowania pory nocnej dla potrzeb tej grupy zawodowej oraz uelastycznienia jej czasu pracy. Ponadto autor formułuje wnioski de lege ferenda.

Uwagi wstępne

W styczniu 2012 r. po raz kolejny od kilku lat zmieniają się regulacje ustawy z 16.4.2004 r. o czasie pracy kierowców¹. Zmiany wprowadza ustawa z 16.9.2011 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw². Założeniem tej nowelizacji było uelastycznienie czasu pracy tej grupy zawodowej, co miało spowodować wzrost konkurencyjności polskich firm na rynku unijnym. Przy okazji próbowano wyjaśnić część nieprecyzyjnych regulacji, które od dłuższego czasu budziły wątpliwości interpretacyjne. Niestety ten drugi cel nie do końca został zrealizowany.

Praca w nocy

Do końca 2011 r. w art. 2 CzPrKierU zawierającym ustawowy słowniczek nie było definicji legalnej pory nocnej, mimo jej zdefiniowania na potrzeby tej grupy zawodowej w dyrektywie 2002/15/WE³. Od 1.1.2012 r. zgodnie z art. 2 pkt 6a CzPrKierU pora nocna to okres 4 godzin pomiędzy godziną 0.00 i godziną 7.00. W przepisie zastrzeżono jednak, że definicję pory nocnej z niego wynikającej stosuje się wyłącznie do celów ustalania czasu pracy. Ewidentnie celem wprowadzenia tego przepisu było zmniejszenie skutków wpływu pracy w nocy na czas pracy kierowców w dobie pracowniczej, czyli ograniczenia wynikającego z art. 21 CzPrKierU. Zgodnie z powyższym przepisem czas pracy kierowcy nie może przekraczać w danej dobie pracowniczej 10 godzin, jeśli wykonywał on pracę w porze nocnej. Z literalnego brzmienia przepisu wynika, że nawet kilka minut pracy w nocy ogranicza możliwość wykonywania pracy w wymiarze powyżej 10 godzin⁴. Dotychczas brak regulacji w ustawie odnośnie do czasu trwania pory nocnej oznaczał obowiązek zastosowania w tym zakresie regulacji KP, zgodnie z art. 4 CzPrKierU. Pora nocna wynosiła więc 8 godzin ustalanych przez pracodawcę w przedziale pomiędzy 21.00 a 7.00, zgodnie z art. 151⁷ § 1 KP. Była ona zatem dwukrotnie dłuższa niż jej dopuszczalny czas przewidywany przez dyrektywę 2002/15/WE. Wprowadzenie nowej definicji pory nocnej dla kierowców trwającej 4 godziny jest więc z całą pewnością rozwiązaniem korzystnym dla pracodawców, gdyż znacznie ograniczy się ilość przypadków, gdy czas pracy kierowcy należało będzie ograniczyć do 10 godzin w ciągu doby.

Ustawodawca wprowadzając definicję pory nocnej, zaznaczył jedynie cel, jaki temu służył, nie uregulował natomiast w ogóle sposobu jej wdrażania przez pracodawców. Pora nocna wynikająca z KP musi jednak zostać określona w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy, a w przypadku małych pracodawców zatrudniających poniżej 20 pracowników jest ona częścią informacji o warunkach zatrudnienia z art. 29 § 3 KP. Wydaje się, że analogiczny sposób ustalenia pory nocnej powinno się przyjąć również w stosunku do pory nocnej obowiązującej kierowców. Taki pogląd reprezentuje również Ministerstwo Infrastruktury⁵, które zajęło w tej kwestii oficjalne stanowisko⁶, stwierdzając, że [...]