Abstrakt
W niniejszym opracowaniu autor poddaje analizie prawnej pojęcia: nocy i dnia, w taki sposób, w jaki występują w języku prawnym prawa pracy. Zabieg zestawiający te dwa pojęcia pozwoli na przedstawienie wniosków de lege ferenda.
Uwagi wprowadzające
Pojęcia nocy i dnia są pojęciami języka potocznego. Powszechnie obowiązujące przepisy prawa pracy nie definiują ani terminu nocy, ani terminu dnia. Pojęcia te występują jednak w języku prawniczym i zazwyczaj tak używane oznaczają pracę w porze nocnej i pracę w porze dziennej. I tak, o ile w przypadku nocy ustawodawca posługując się pojęciem pory nocnej czy pracownika pracującego w nocy, precyzyjnie opisuje te instytucje, o tyle w przypadku dnia używa wprost tego pojęcia i nie odsyła w tym zakresie do żadnych bardziej szczegółowych definicji.
W praktyce okazuje się przy tym, że wprowadzenie do systemu prawa precyzyjnych pojęć związanych z pracą w porze nocnej powoduje, że doktryna prawa pracy przechodzi nad nią do porządku dziennego, wskazując jedynie cel regulacji reglamentujących możliwość polecenia pracy w nocy. Tym celem jest zazwyczaj większe obciążenie psychiczne i fizyczne stwarzające dodatkowe zagrożenie dla procesu pracy i utrudniające pracownikowi łączenie aktywności zawodowej z życiem rodzinnym i osobistym1.
Brak definicji „dnia” oraz pojawiające się konkurencyjne interpretacje w tym zakresie powodują daleko idące skutki praktyczne w procesie stosowania przepisów o czasie pracy, a w konsekwencji organizacji procesu pracy u danego pracodawcy.
Pojęcie nocy
Powszechnie obowiązujące przepisy prawa pracy nie definiują pojęcia nocy zarówno na poziomie europejskim, jak i krajowym. Prawodawca europejski wprowadza natomiast w dyrektywie 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 4.11.2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy2 definicje pracy w porze nocnej oraz pracownika wykonującego pracę w porze nocnej. Pora nocna oznacza zgodnie z dyrektywą każdy okres nie krótszy niż 7 godzin, określony w przepisach krajowych, który musi obejmować, w każdym przypadku, okres między północą a 5.00 rano. Znajdujemy w dyrektywie również pojęcie pracownika wykonującego pracę w porze nocnej, co oznacza z jednej strony [...]