Abstrakt

Zasady związane z ustaleniem liczby chronionych działaczy związkowych w zakładowej organizacji związkowej nie stanowią w praktyce złożonego problemu. Organizacja zakładowa ma zgodnie z art. 32 ust. 3 i 4 ustawy z 23.5.1991 r. o związkach zawodowych¹ do wyboru dwa kryteria – według liczby osób stanowiących kadrę kierowniczą w zakładzie pracy oraz w zależności od liczby członków organizacji reprezentatywnej². Inaczej sytuacja przedstawia się w międzyzakładowej organizacji związkowej (MOZ). Liczebność pracowników MOZ, których stabilizacja zatrudnienia podlega ochronie, wynika z art. 34² ZwZawU.

W niniejszym opracowaniu autorka omawia zasady określania liczby działaczy chronionych w organizacji międzyzakładowej.

Wprowadzenie

Artykuł 34² ZwZawU reguluje pięć mechanizmów ochrony stabilizacji zatrudnienia działaczy związkowych – członków międzyzakładowej organizacji związkowej. Podstawowym kryterium wyznaczającym parametry ilościowe owej ochrony jest posiadanie przez MOZ w co najmniej jednym zakładzie pracy objętym jej działaniem przymiotu reprezentatywności w rozumieniu art. 241^25a KP (7%, 10%, MOZ skupia największą liczbę pracowników u danego pracodawcy)³. W takiej sytuacji zarząd MOZ ma do wyboru aż cztery metody ustalenia liczby działaczy chronionych, które zostaną poniżej omówione. Jeżeli więc w odniesieniu do organizacji międzyzakładowej zachodzi któraś z wymienionych w art. 241^25a KP sytuacji, to liczbę chronionych oblicza się zgodnie z dyrektywami określonymi w ust. 1 komentowanego przepisu. Jeżeli zaś nie spełnia ona tych kryteriów – należy stosować postanowienia art. 34² ust. 2 ZwZawU⁴.

Dokonując wyboru jednego z poniższych wariantów, zarząd międzyzakładowej organizacji związkowej może wybrać najbardziej korzystne dla siebie rozwiązanie. Ustawodawca pozostawia organizacji swobodę decyzji w tym zakresie.

Kryterium kadry kierowniczej

W świetle art. 34² ust. 1 pkt 1 ZwZawU zarząd międzyzakładowej organizacji związkowej, która w co najmniej jednym zakładzie pracy objętym jej działaniem zrzesza pracowników w liczbie wymaganej do uzyskania statusu organizacji reprezentatywnej w rozumieniu art. 241^25a KP, może wskazać pracowników podlegających ochronie przewidzianej w art. 32 ust. 1 ZwZawU w liczbie ustalonej zgodnie z art. 32 ust. 3 albo 4 ZwZawU.

W tym miejscu przedmiotem analizy w kontekście ustalenia liczby chronionych działaczy organizacji międzyzakładowej będzie mechanizm wymieniony w art. 32 ust. 3 ZwZawU. Przepis pozwala wskazać zarządowi MOZ pracowników podlegających szczególnej ochronie w liczbie nie większej niż liczba osób stanowiących kadrę kierowniczą. Jako że w przypadku organizacji międzyzakładowej mamy do czynienia nie z jednym, lecz co najmniej dwoma zakładami pracy, to kadrę kierowniczą liczymy z obu bądź większej liczby zakładów pracy, jeżeli MOZ obejmuje swoim zasięgiem działania większą liczbę zakładów.

Określona w tym wypadku norma postępowania jest, jak sądzę, jasna. Przesłanką niezbędną do tego, by sumować kadrę kierowniczą ze wszystkich zakładów objętych zakresem MOZ, jest to, by przynajmniej w jednym zakładzie zrzeszała ona pracowników w liczbie wymaganej do uzyskania statusu organizacji reprezentatywnej (7%, 10% bądź organizacja największa).

Na przykładzie można powyższe przedstawić w sposób następujący. Międzyzakładowa organizacja związkowa zrzesza 75 członków zatrudnionych w 4 zakładach pracy. W pierwszym zakładzie, który nazywać będę „A”, posiada status organizacji reprezentatywnej, ponieważ zrzesza 41 osób, co stanowi ponad 10% pracowników tego zakładu. Natomiast w pozostałych zakładach liczebność członków organizacji jest następująca: w zakładzie „B” – 4 członków, w zakładzie „C” – 20 członków, w zakładzie „D” – 10 członków. Z kolei liczebność kadry kierowniczej w zakładzie „A” to 4 osoby, w zakładzie „B” – 6 osób, w zakładzie „C” – 2 osoby, w zakładzie „D” – 2 osoby. Łączna liczba osób stanowiących kadrę kierowniczą w zakładach objętych zakresem działania przykładowej organizacji międzyzakładowej wynosi 14 osób. Tylu więc działaczy związkowych może korzystać z ochrony zatrudnienia, gdy zarząd MOZ zdecyduje się na wskazanie według kryterium kadry kierowniczej zakładu pracy.

Kryterium metody degresywnej

Jeśli chodzi o zasady ustalania liczby chronionych związkowców w MOZ według kolejnej metody, którą nazwałam kryterium metody degresywnej, należy przywołać ten sam art. 34² ust. 1 pkt 1 ZwZawU. Tym razem jednak przedmiotem zainteresowania będzie ust. 4 art. 32 ZwZawU. Przepis uzależnia liczbę chronionych działaczy od łącznej liczby członków organizacji związkowej. Zarząd międzyzakładowej organizacji związkowej, która w co najmniej jednym zakładzie pracy objętym jej działaniem zrzesza pracowników w liczbie wymaganej do uzyskania statusu organizacji reprezentatywnej w rozumieniu art. 241^25a KP, może bowiem [...]