Abstrakt

Ścisłe ustalenie definicji samego pojęcia wypadku przy pracy jest zasadniczą kwestią dotyczącą ochrony pracowników przed skutkami wypadków związanych z wykonywaniem pracy. W świetle obowiązującej ustawy z 30.10.2002 r.¹ o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych za „wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiły w związku z wykonywaną pracą”.

W niniejszym opracowaniu autorka omawia prawne obowiązki pracodawcy związane z kwalifikacją wypadku przy pracy.

Obowiązek informacyjny w przedmiocie wystąpienia wypadku przy pracy

Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Konsekwencją niestaranności w przestrzeganiu przepisów w tej dziedzinie jest występowanie wypadków przy pracy. Dlatego też każdy nieszczęśliwy wypadek powinien być poddany szczegółowej analizie w celu wyjaśnienia przyczyny zaistniałego zdarzenia². Wypadki przy pracy są nieprzewidywalne, a ich zakwalifikowanie nie zawsze jest oczywiste³. Dzięki dokładnemu i precyzyjnemu wyjaśnieniu okoliczności, w których doszło do niepożądanego zdarzenia, możliwe jest zastosowanie odpowiednich środków profilaktycznych, chroniących przed wystąpieniem w przyszłości zdarzeń o podobnym charakterze⁴.

W razie wystąpienia wypadku przy pracy na pracodawcy spoczywa wiele obowiązków o charakterze nie tylko proceduralno-materialnym, ale również materialno-prawnym⁵.

Zgodnie z przepisami KP do zadań obowiązkowych pracodawcy należy w szczególności:

– podjęcie działań eliminujących lub ograniczających zagrożenie,

– udzielanie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

– ustalanie okoliczności⁶ i przyczyn⁷ wypadku,

– zastosowanie środków zapobiegających podobnym wypadkom,

– sporządzanie dokumentacji powypadkowej,

– prowadzenie rejestru wypadków przy pracy⁸.

Wyżej wymienione obowiązki należą do pracodawcy, niezależnie od liczby zatrudnianych pracowników oraz od tego, czy pracodawcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub też jest nim jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej⁹. W sposób bardziej szczegółowy obowiązki pracodawcy związane z wystąpieniem wypadku przy pracy zostały określone w niżej wymienionych aktach prawnych:

– rozporządzeniu Rady Ministrów z 1.7.2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy¹⁰,

– rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z 16.9.2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy¹¹,

– rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z 7.1.2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy¹².

Trzeba wyodrębnić obowiązek informacyjny spoczywający na każdym z pracowników, który dowiedział się o wypadku, oraz obowiązki pracodawcy zgłoszenia tego odpowiednim służbom i umieszczenia w odpowiednich rejestrach.

Zgodnie z treścią art. 234 § 2 KP na pracodawcy spoczywa obowiązek niezwłocznego zawiadomienia właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy. Obowiązek taki istnieje również w chwili wystąpienia wypadku wywołującego ww. skutek, w sytuacji zakwalifikowania danego zdarzenia za wypadek przy pracy.

Niezwłoczne zawiadomienie odpowiednich organów o wystąpieniu wypadku przy pracy interpretuje się jako czas konieczny do poinformowania o nieszczęśliwym zdarzeniu. Przekazanie wiadomości odbywa się najczęściej za pomocą poczty elektronicznej lub drogi telefonicznej¹³. Niezwłoczność zawiadomienia ma bardzo ważne znaczenie związane z faktem wystąpienia wypadku, gdyż priorytetowym celem powiadomienia jest zapewnienie organom szybkiego i sprawnego przystąpienia do zbadania wypadku, bezpośrednio po jego wystąpieniu¹⁴.

Powyższe stwierdzenie skorygowało dotychczasową praktykę informowania organów właściwych dopiero po określeniu okoliczności i przyczyn wypadku oraz uznaniu przez zespół powypadkowy danego zdarzenia za wypadek przy pracy¹⁵. Warto nadmienić, iż zgodnie z art. 283 § 2 pkt 6 KP pracodawca podlega karze grzywny, jeżeli nie zawiadomi odpowiednich służb bezpieczeństwa o zaistnieniu nieszczęśliwego wypadku w zakładzie pracy. Niedopełnienie bowiem tego obowiązku, spoczywającego na przełożonym, jest wykroczeniem przeciwko uprawnieniom pracowniczym¹⁶.

Na podstawie przepisów uregulowanych w KP na pracodawcy spoczywa również obowiązek ponoszenia kosztów związanych z ustaleniem okoliczności i przyczyn wypadków, z pewnym jednak wyjątkiem, znajdującym zastosowanie w chwili zaistnienia podejrzenia, że pracownik znajdował się pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających bądź psychotropowych. Obowiązkiem ubezpieczonego jest poddanie się badaniom, których celem będzie określenie stanu jego świadomości w chwili wystąpienia wypadku. Jeżeli wyniki badań potwierdzą fakt, że pracownik w momencie zdarzenia był pod wpływem środków odurzających, zobowiązany będzie do [...]