Abstrakt

Na podstawie ustawy z 24.9.2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw¹ święto Trzech Króli uzyskało status dnia wolnego od pracy. Autor analizuje krytyczne uwagi pod adresem tej regulacji w kontekście potencjalnych skutków prawnych wynikających z art. 130 § 2¹ KP.

Uwagi wstępne

W ww. nowelizacji ustawodawca oprócz zmian w KP dokonał także zmian w ustawie z 18.1.1951 r. o dniach wolnych od pracy² oraz w ustawie z 17.5.1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w RP³. Zasadnicza zmiana – jego zdaniem – dotyczy KP i polega na dodaniu w art. 130 KP przepisu § 2¹ w brzmieniu: „Jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy”.

Można „zaryzykować” tezę, że ww. zmiana KP ma charakter wtórny w stosunku do przyznania tzw. świętu Trzech Króli (6 stycznia) statusu dnia wolnego od pracy, czego wyrazem jest nowelizacja DniWolU oraz KKatU. W konsekwencji liczba świąt wolnych od pracy wzrosła do 13, w tym 9 świąt religijnych (co nie pozostaje bez wpływu na zakres zastosowania art. 151^9a KP). Nie znajduje odzwierciedlenia w rzeczywistości zdanie wyrażone w opinii prawnej Katedry Prawa Wyznaniowego UW, prezentowanej na portalu PKPP Lewiatan, że wszystkie święta wolne od pracy, „z wyjątkiem 11 listopada, są świętami katolickimi”⁴. Decydujące znaczenie dla określenia istoty konkretnego dnia wolnego od pracy powinna mieć nazwa, którą posłużył się ustawodawca. O religijnej naturze święta nie przesądza okoliczność, że Kościół rzymskokatolicki 1 stycznia obchodzi uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi, a 3 maja – uroczystość NMP Królowej Polski⁵, skoro DniWolU wskazuje – odpowiednio – na Nowy Rok oraz Święto Narodowe Trzeciego Maja, dowodząc pozareligijnych motywacji ustawodawcy. W cytowanym fragmencie opinii widoczna jest swoista sprzeczność – według jej autorów jedynym dniem wolnym od pracy pozbawionym charakteru religijnego miałby być 11 listopada, który tymczasem stanowi w Kościele rzymskokatolickim wspomnienie św. Marcina z Tours⁶. Poza tym zaliczenie do świąt religijnych 1 maja nie znajduje mocnego uzasadnienia – w dniu tym przypada, owszem, wspomnienie św. Józefa Rzemieślnika, które jednak nie tylko ma rangę wspomnienia dowolnego (umożliwia zatem biskupom i prezbiterom rzymskokatolickim celebrację w tym dniu mszy według innego formularza liturgicznego)⁷, ale również jest wtórne względem związanej z ruchem robotniczym tradycji obchodów 1 maja jako Święta Pracy (notabene posłużenie się przez ustawodawcę terminem „Święto Państwowe” z użyciem wielkiej litery sugeruje nazwę własną).

Problem naruszenia zasady równouprawnienia związków wyznaniowych

Podstawowy zarzut wobec zmiany dotychczasowego statusu 6 stycznia wiąże się z przypisywanym nowelizacji preferowaniem jednego z wyznań religijnych, pozostającym w sprzeczności z zasadami neutralności światopoglądowej państwa oraz równouprawnienia Kościołów i innych związków wyznaniowych, wyrażonymi w art. 25 ust. 1 i 2 Konstytucji. Podczas pierwszego czytania projektu ustawy zarzut ten został sformułowany w słowach o „utrwalaniu dominacji jednego wyznania i jednego światopoglądu”, „wyrażaniu zgody na niedostrzeganie żyjących w Polsce mniejszości narodowych i religijnych”⁸ czy „próbach podporządkowania prawa państwowego normom kościelnym”⁹. Nie o podporządkowanie normom kościelnym tu jednak chodzi, a o [...]