Abstrakt
Odprawa pieniężna przysługuje pracownikom w razie rozwiązania z nimi umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracowników. Odnosi się to także do pracowników zatrudnionych jako członkowie zarządu spółek kapitałowych, w przypadku gdy rozwiązanie umowy o pracę następuje wyłącznie z powodu odwołania pracownika z zajmowanego dotąd stanowiska w zarządzie spółki.
Ogólne zasady
Zasady obowiązujące przy wypłacie odpraw pieniężnych określa ustawa z 13.3.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników1. Ustawa ta przewiduje, że w sytuacji gdy pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników zwalnia pracownika z pracy z przyczyn go niedotyczących, to wówczas pracownikowi służy prawo do odprawy pieniężnej.
Prawo do odprawy pieniężnej określa art. 8 ust. 1 ZwolGrupU, w myśl którego wysokość odprawy jest uzależniona od zakładowego stażu pracy. Zgodnie bowiem z tym przepisem pracownik, z którym rozwiązano umowę w ramach zwolnienia grupowego, ma prawo do odprawy w wysokości:
– miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
– 2-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
– 3-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
Dla wysokości tej odprawy decydujące znaczenie ma staż pracy u pracodawcy dokonującego rozwiązania umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika. Przy czym im dłuższy jest zakładowy staż pracy danego pracownika, tym ma on prawo do wyższej odprawy. Zaznaczyć należy, że pod pojęciem zakładowego stażu pracy rozumie się łączny okres pozostawania danego pracownika w stosunku pracy u tego samego pracodawcy. Bez znaczenia jest tu podstawa prawna tego stosunku, a więc czy będzie to umowa o pracę, mianowanie, wybór czy powołanie. Dla obliczania długości stażu pracy nie ma też znaczenia wymiar czasu pracy czy przerwy między kolejnymi okresami zatrudnienia u tego samego pracodawcy. Nieistotny jest tu także tryb oraz przyczyny rozwiązania kolejnych stosunków pracy z tym samym pracodawcą.
Do okresu zatrudnienia, od którego zależeć będzie wysokość odprawy, należy wliczać okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 231 KP, a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego tego pracownika (art. 8 ust. 2 ZwolGrupU). Powoduje to, że w praktyce staż pracy, od którego zależy wysokość odprawy pieniężnej, może ulec znacznemu przedłużeniu. Powinni o tym pamiętać zwłaszcza ci pracodawcy, którzy przejęli od innego pracodawcy zakład pracy lub jego część wraz z zatrudnionymi tam pracownikami. W takim bowiem przypadku przy obliczaniu ich stażu pracy konieczne jest uwzględnienie także okresu zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy.
Przy zwolnieniach indywidualnych
Prawo do odprawy przysługuje nie tylko pracownikom zwolnionym w ramach zwolnienia grupowego, ale także tym, których stosunki pracy zostały rozwiązane indywidualnie. Jednakże w tym przypadku uzależnione jest to od przyczyny rozwiązania umowy o pracę. Jedynie bowiem w sytuacji, gdy rozwiązanie to nastąpiło wyłącznie z przyczyn niedotyczących pracownika, ma on prawo do odprawy. Wynika to z odesłania zawartego w art. 10 ust. 1 ZwolGrupU, zgodnie z którym przepisy art. 5 ust. 37 i art. 8 stosuje się odpowiednio w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli stanowią one wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż określona w art. 1. Potwierdził to również [...]