Abstrakt
Zgodnie z ustawą z 7.4.2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji1 przepisy2 nowelizujące zasady tworzenia rad pracowników weszły w życie 8.7.2009 r. Powyższe stwierdzenie należy przy tym rozumieć bardzo ściśle, ponieważ pomimo nadarzającej się okazji nie zmieniono niczego, co dotyczyłoby merytorycznej strony działania rad pracowników ani też nie usunięto licznych wad i niespójności tej regulacji. Szkoda jest tym większa, że IiKPracU cieszyła się licznym zainteresowaniem doktryny i praktyki, w tym aż sześciu komentarzy3. W niniejszym opracowaniu autor omawia zmiany, które do IiKPracU wprowadziła wspomniana nowelizacja. Ocena nowego ustawodawstwa w zakresie konsultacji i informowania została dokonana na dwóch płaszczyznach. Po pierwsze – to analiza treści zmian w IiKPracU, a po drugie – przepisów przejściowych.
Uwagi wstępne
Nowelizacja usunęła tylko jeden – choć bardzo istotny – mankament IiKPracU, jakim była niekonstytucyjność przepisów dotyczących wyboru członków rad przez reprezentatywne związki zawodowe. Zostało to zakwestionowane przez TK, którego wyrok wszedł w życie z 8.7.2008 r.4. Dodać przy tym należy, że stosowana wykładnia przepisów dotyczących prawa związków zawodowych do dokonania wyborów członków rad prowadziła do bardzo wielu nierozwiązywalnych problemów5.
Dostosowując IiKPracU do wymogów Konstytucji, ustawodawca przyjął przy tym najbardziej skrajne rozwiązanie, jakim było całkowite wyeliminowanie związków zawodowych z procesu wyboru rady. Wydaje się przy tym, że taki kategoryzm nie był niezbędny. Co więcej, warto rozważyć, czy całkowite wyeliminowanie związków zawodowych z procesu wyboru nie prowadzi do iluzorycznej „demokratyzacji” procesu wyboru rady. Należy się przecież spodziewać, że bardziej zdyscyplinowane, zorganizowane i doświadczone związki zawodowe najczęściej przeforsują swoich przedstawicieli w wyborach. Dlatego za bardziej „demokratyczny” należałoby uznać system, w którym zachowano by zasadę parytetu między przedstawicielami związków zawodowych a tymi wybranymi przez pracowników niezrzeszonych. Trzeba jednak przyznać, że pełna realizacja postulatu proporcjonalności byłaby trudna już choćby z powodu wielości organizacji związkowych.
Analiza zmian w treści ustawy
Nowelizacja IiKPracU ogranicza się do bardzo precyzyjnego i systematycznego usunięcia wszelkich zapisów, które przyznawały jakiekolwiek – bezpośrednie i pośrednie – uprawnienia związkom zawodowym. Z tego powodu szczegółowe omawianie zmian nie ma sensu. Wystarczy powiedzieć, że po wprowadzeniu tych zmian związki zawodowe nie pojawiają się już w IiKPracU w jakiejkolwiek postaci.
W tym kontekście odnotować należy tylko kilka zagadnień będących wtórną konsekwencją dokonanych zmian. Po pierwsze – w wyniku nowelizacji nie wystąpi już sytuacja, w której wielkość rady pracowników mogłaby być z mocy prawa większa niż określona w art. 3 IiKPracU. Wygasł bowiem przepis, zgodnie z którym liczba członków rady nie mogła być mniejsza niż liczba reprezentatywnych związków zawodowych. Oczywiście pozostała możliwość zwiększenia liczby członków rady w porozumieniu zawartym w trybie art. 5 ust. 1 pkt 1 IiKPracU. Nie rozwijam przy tym ciekawego problemu prawnego, jakim jest czas trwania tego porozumienia. W szczególności zaś, czy w przedmiocie zmiany liczby członków rady dotyczy ono wyborów przyszłej czy też aktualnej kadencji rady6.
Kolejnym, niezmiernie interesującym, ale przecież pośrednim skutkiem nowelizacji jest problem [...]