Abstrakt

Zmiana miejsca pracy wymaga co do zasady zachowania kodeksowego trybu zmiany umowy o pracę, tj. porozumienia stron albo wypowiedzenia zmieniającego. Możliwa jest również krótkotrwała zmiana miejsca pracy w trybie polecenia służbowego pracodawcy, która jednak w praktyce wywołuje pewne kontrowersje. W szczególności dotyczą one możliwości odmowy wykonania takiego polecenia przez pracownika oraz maksymalnego czasu przeniesienia w tym trybie. Nie bez znaczenia są także związane z tym aspekty podatkowe i kwestia składek ZUS. Niniejsze opracowanie zostanie poświęcone analizie problemów związanych ze zmianą miejsca pracy.

Uwagi wstępne

Określenie miejsca wykonywania pracy stanowi ważny składnik treści umowy o pracę¹ i dlatego też pracodawca nie może swobodnie decydować o jego zmianie. Zmiana miejsca pracy musi być co do zasady dokonana na mocy porozumienia stron lub w drodze wypowiedzenia zmieniającego złożonego przez pracodawcę. W pewnych sytuacjach przepisy dopuszczają możliwość krótkotrwałej zmiany miejsca pracy w trybie polecenia służbowego pracodawcy.

Tryb zmiany umowy o pracę i jego konsekwencje dla pracodawcy

Sytuacje, w których pracodawcy chcą przenieść swoich pracowników do innej miejscowości, w praktyce zdarzają się dosyć często. Za potrzebą zmiany miejsca pracy przemawiają doraźne potrzeby organizacyjne pracodawcy (np. zwiększone zapotrzebowanie na pracę danego rodzaju w oddziale lub jednostce organizacyjnej firmy) czy też zmiany reorganizacyjne w przedsiębiorstwie o charakterze stałym (np. likwidacja lub zmiana położenia zakładu produkcyjnego). Zmiana miejsca pracy niejednokrotnie nie jest korzystna dla samego pracownika. Często wiąże się z faktycznym pogorszeniem jego warunków pracy, zwłaszcza dłuższym dojazdem i związanymi z tym dodatkowymi kosztami. Dlatego też jako zmiana istotnego warunku pracy wymaga zmiany umowy pracę w trybie porozumienia zmieniającego zawartego pomiędzy stronami stosunku pracy lub wypowiedzenia zmieniającego warunków pracy dokonanego przez pracodawcę. Porozumienie zmieniające może być zawarte w dowolnej formie, najlepiej jednak, aby do celów dowodowych nastąpiło to w formie pisemnej, podobnie jak umowa o pracę. W przypadku braku porozumienia z pracownikiem pracodawca może dokonać zmiany tego warunku pracy na drodze jednostronnego oświadczenia w postaci tzw. wypowiedzenia zmieniającego warunków pracy². Wiąże się z tym m.in. konieczność podania konkretnej i rzeczywistej przyczyny uzasadniającej zmianę miejsca pracy w przypadku umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony. Jeżeli przyczyna takiego wypowiedzenia zmieniającego jest zasadna jako podyktowana słusznymi potrzebami zakładu pracy, to leży ona po stronie pracodawcy. W takich okolicznościach, gdy pracownik odmawiający przyjęcia nowych warunków zatrudnienia wykaże, że z obiektywnych powodów, np. zbyt odległy lub uciążliwy dojazd do miejsca zamieszkania czy zwiększone koszty z tym związane, nie jest w stanie zaakceptować nowych warunków zatrudnienia, a jest to jedyna przyczyna złożonego wypowiedzenia, pracodawca będzie zobowiązany do wypłacenia mu odprawy z powodu rozwiązania umowy z przyczyn leżących wyłącznie po jego stronie. Zgodnie bowiem z utrwalonym orzecznictwem SN ustawę z 13.3.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników³ stosuje się także do wypowiedzenia zmieniającego, w wyniku którego dochodzi ostatecznie do rozwiązania stosunków pracy⁴.

Dopuszczalność czasowej zmiany miejsca pracy w trybie polecenia służbowego pracodawcy

Jak wskazano powyżej, zmiana miejsca pracy wymaga co do zasady zachowania kodeksowego trybu zmiany umowy o pracę. W pewnych sytuacjach KP dopuszcza jednak [...]