Abstrakt
W niniejszym opracowaniu autorka omawia problematykę niezwłocznego rozwiązania umowy o pracę przez pracownika, a zwłaszcza samodzielne kodeksowe przesłanki uzasadniające rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie. Analizie poddano także istotne zmiany, jakie w zakresie natychmiastowego rozwiązania umowy o pracę bez zachowania ustawowego okresu wypowiedzenia przez pracownika wprowadziła nowelizacja przepisów KP z 1996 r. W treści artykułu przytoczono orzecznictwo SN.
Uwagi wstępne
Rozwiązanie bez wypowiedzenia umowy o pracę, czyli tzw. rozwiązanie bezzwłoczne (natychmiastowe), podobnie jak wypowiedzenie umowy jest jednostronną czynnością prawną pracodawcy lub pracownika i powinno być sporządzone na piśmie (art. 30 § 3 KP). Skutkiem tej czynności jest rozwiązanie umowy o pracę w trybie natychmiastowym.
Z możliwości rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia może skorzystać każdy pracownik bez względu na rodzaj umowy o pracę (np. umowa zawarta na czas ściśle określony lub na czas nieokreślony) czy długość okresu zatrudnienia u danego pracodawcy.
Ustawodawca, wprowadzając nowy art. 55 § 11 KP, doprowadził do prawnej równowagi. Pracownik otrzymał uprawnienie, jakiego do nowelizacji przepisów KP w 1996 r. nie posiadał.
Zasadnicza różnica zachodząca pomiędzy niezwłocznym rozwiązaniem umowy a jej wypowiedzeniem polega na tym, że do tego pierwszego dochodzi tylko w przypadkach ściśle określonych w przepisach kodeksowych, natomiast to drugie może nastąpić wówczas, gdy zajdzie określona przyczyna uzasadniająca rozwiązanie umowy.
Podstawa prawna rozwiązania stosunku pracy przez pracownika
Na gruncie przepisów KP przypadki, w których dopuszczalne jest rozwiązanie umowy przez pracownika bez zachowania okresu wypowiedzenia, określa art. 55 KP. Przepis ten w wyniku przeprowadzonej w 1996 r. nowelizacji uległ znacznej modyfikacji. Zrównano bowiem uprawnienia obu stron stosunku pracy w zakresie możliwości korzystania z natychmiastowego trybu rozwiązania umowy o pracę. Dzięki dokonanej nowelizacji prawa pracowników w tym zakresie uległy znacznemu rozszerzeniu. Przesłanki merytoryczne i formalne dokonania rozwiązania umowy w trybie określonym w art. 55 KP są analogiczne do tych określonych w art. 52 KP, a różnica dotyczy tylko możliwości dochodzenia roszczeń odszkodowawczych1.
Wskutek wspomnianej wyżej nowelizacji w treści przepisu art. 55 KP wprowadzono znaczne rozszerzenie dotychczasowych przesłanek uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę. Wcześniej art. 55 § 1 KP dopuszczał rozwiązanie umowy, wyłącznie w przypadku gdy pracodawca w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim, stwierdzającym szkodliwość wykonywanej pracy, nie przeniósł pracownika do innej pracy właściwej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje. W obecnym brzmieniu art. 55 § 11 KP daje pracownikowi znacznie większe możliwości. Ma on bowiem uprawnienie do niezwłocznego rozwiązania umowy o pracę bez konieczności zachowania obowiązującego go ustawowego okresu wypowiedzenia w każdym przypadku, gdy tylko pracodawca dopuszcza się wobec niego ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków.
Analogicznie [...]