Abstrakt

W praktyce duże problemy niejednokrotnie sprawia wskazanie w umowie o pracę miejsca pracy. Liczne wątpliwości budzi w szczególności dopuszczalność określenia miejsca pracy jako pewnego obszaru geograficznego. Problem ten w przypadku kierowców transportu międzynarodowego był także przedmiotem nowej uchwały SN z 19.11.2008 r.1. Celem niniejszego artykułu jest przeanalizowanie niektórych aspektów praktycznych związanych z powyższym zagadnieniem.

Miejsce pracy jako składnik umowy o pracę

Miejsce pracy jest jednym z istotnych elementów umowy o pracę, niebędącym jednakże jej essentialia negotii. Konieczność wskazania miejsca pracy przy określaniu warunków pracy i płacy pracownika w umowie o pracę wynika z przepisu art. 29 § 1 pkt 2 KP, wymieniającego go jako jeden z jej składników². W przypadku niewskazania przez strony w umowie miejsca pracy należałoby przyjąć, że jest nim faktyczne stałe miejsce jej wykonywania przez pracownika lub w razie wątpliwości z jego ustaleniem – siedziba pracodawcy. Poza tym, ze względu na fakt, iż kodeks wymienia „miejsce pracy” jako element umowy o pracę, w przypadku jego niewskazania na piśmie pracodawca może ponosić także odpowiedzialność za wykroczenie na podstawie art. 281 pkt 2 KP³.

Z określeniem miejsca pracy pracownika w umowie wiąże się kilka jego istotnych uprawnień i obowiązków. Umówione miejsce pracy ma zasadnicze znaczenie przy odbywaniu przez pracownika delegacji służbowych oraz wypłaty świadczeń z tego tytułu⁴, obliczaniu faktycznego czasu pracy pracownika w okresie rozliczeniowym czy określaniu właściwości miejscowej sądu pracy, do którego pracownik może się odwołać w razie sporu z pracodawcą⁵. Zmiana ustalonego w umowie miejsca pracy jako zmiana istotnych warunków pracy wymaga zawarcia porozumienia zmieniającego przez obie strony stosunku pracy lub dokonania przez pracodawcę wypowiedzenia zmieniającego w trybie art. 42 § 1–3 KP.

Strony zawierające umowę mogą określić w niej miejsce pracy jako miejsce stałe albo jako zmienne. Miejscem pracy może być zarówno stały punkt, jak i pewien oznaczony obszar czy strefa określona granicami jednostki administracyjnej podziału kraju⁶. Jako stałe miejsce pracy wskazuje się zazwyczaj konkretną placówkę, np.: miejsce położenia jednostki organizacyjnej (oddziału) pracodawcy, siedzibę pracodawcy, miejsce położenia robót, w których praca jest wykonywana. Miejsce świadczenia pracy nie musi być wyposażone w zaplecze socjalne, kadrowe i techniczne. Należy bowiem odróżnić miejsce świadczenia pracy od siedziby pracodawcy⁷. W swoim orzecznictwie SN wskazuje, iż miejscem pracy nie musi być lokal lub pomieszczenie albo posesja mające stały adres i znajdujące się w jednej miejscowości⁸. Miejsce pracy można określić również jako miejsce ruchome, tj. poprzez wskazanie konkretnego obszaru geograficznego, w obrębie którego praca jest wykonywana, z pewnymi jednakże zastrzeżeniami, o których mowa w dalszej części niniejszego artykułu.

Stałe miejsce pracy

W praktyce nie występują problemy, gdy miejsce pracy zostanie wskazane jako konkretna placówka zatrudnienia. Nie ma wtedy wątpliwości związanych z określeniem momentu rozpoczęcia pracy ani jej zakończenia, gdyż jest nią chwila przybycia lub opuszczenia wskazanego w umowie miejsca pracy przez pracownika. W przypadku wykonywania pracy poza stałym umówionym miejscem [...]