Abstrakt
Obowiązujący od 1.1.2009 r. art. 1868 KP1 dotyczący trwałości stosunku pracy w przypadku złożenia przez uprawnioną osobę wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy otwiera przed pracownikami, którzy z tego typu formy opieki nad dzieckiem będą chcieli skorzystać, możliwość szerokiej ochrony. Gwarancja trwałości stosunku pracy ma szczególne znaczenie w dobie kryzysu gospodarczego, który niewątpliwie dotyka obecnie stosunki zatrudnienia.
W niniejszym opracowaniu autorka podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, czy tego rodzaju pracownicze uprawnienie nie będzie źródłem nadużywania prawa w celu pozyskania ochrony trwałości stosunku pracy, a jeśli takie sytuacje będą miały miejsce, to jakie prawem przewidziane mechanizmy obrony mogą skutecznie przysługiwać pracodawcy w walce z nadużyciem społecznego celu tego prawa przez pracowników?
Uwagi wstępne
Zgodnie z treścią art. 1867 KP pracownik, który jest uprawniony do urlopu wychowawczego, a z niego nie korzysta, może domagać się obniżenia wymiaru czasu pracy w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Możliwość ta uzależniona jest od spełnienia dwóch warunków. Po pierwsze, pracownik musi być zatrudniony, co najmniej 6 miesięcy, z tym że ten okres zatrudnienia podlega kumulacji. Oznacza to, że jeżeli pracownik u obecnego pracodawcy jest zatrudniony 3 miesiące, a poprzednio był zatrudniony przez okres np. 3 miesięcy, to okresy zatrudnienia podlegają sumowaniu i w podanym przypadku staż pracy jest wystarczający do skorzystania z możliwości obniżenia wymiaru czasu pracy, w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Po drugie, dziecko, nad którym ma być sprawowana opieka, nie ukończyło 4 lat.
Tego rodzaju uprawnienie co do zasady przysługuje pracownikowi przez okres, w którym mógłby on korzystać z urlopu wychowawczego, tj. przez okres 3 lat, jednak nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 4. roku życia. Wyjątkowo obniżenia wymiaru czasu pracy przez dodatkowe 3 lata może domagać się pracownik, który wychowuje niepełnosprawne dziecko wymagające jego osobistej opieki, przy czym nie dłużej niż do ukończenia przez nie 18 lat.
Obniżanie wymiaru czasu pracy
Obniżony wymiar czasu pracy nie może być mniejszy niż połowa pełnego etatu. Przyznanie obniżenia w zakresie szerszym zależy wyłącznie od uznania pracodawcy.
Skorzystanie z możliwości obniżenia wymiaru czasu pracy nie przysługuje ex lege, a jedynie w drodze stosownego wniosku pracownika złożonego pracodawcy w dowolnej formie. Mając na względzie zabezpieczenie interesów obu stron stosunku pracy, w tym głównie pracownika, jako powszechnie uznawanej słabszej strony stosunku pracy, pożądana będzie pisemna forma wniosku. Jej zastosowanie może mieć bardzo duże znaczenie w razie ewentualnego sporu co do ustalenia momentu złożenia wniosku, w przypadku gdyby pracodawca dążył do wypowiedzenia lub też rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem korzystającym z urlopu wychowawczego oraz analogicznie z pracownikiem, który wyraził wolę skorzystania z formy obniżonego wymiaru czasu pracy.
Złożenie przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o obniżenie czasu pracy co do zasady jest [...]