Abstrakt

Od 1.1.2009 r. obowiązuje nowa ustawa z 21.10.2008 r. o pracownikach samorządowych¹, która wprowadziła sporo zmian w regulacjach czasu pracy w jednostkach samorządowych. Miały one na celu uelastycznienie organizacji pracy w samorządach. Przy okazji dokonano jednak także kilku znaczących zmian dotyczących rekompensaty za pracę w godzinach nadliczbowych².

W niniejszym opracowaniu autor analizuje nowe rozwiązania, jakimi w zakresie czasu pracy objęto pracowników samorządowych.

Regulacje starej ustawy o pracownikach samorządowych

Ustawa z 22.3.1990 r. o pracownikach samorządowych³ obowiązująca do 31.12.2008 r., jeżeli chodzi o czas pracy, dzieliła pracowników samorządowych pracy na 3 grupy⁴:

– pracowników mianowanych, do których miała zastosowanie zarówno sztywna 40-godzinna norma czasu pracy, jak i specyficzne zasady rekompensaty pracy poza normalnymi godzinami pracy (art. 24 ust. 2 i 3 ustawy),

– pracowników samorządowych zatrudnionych na innej podstawie niż mianowanie, których obowiązywała sztywna 40-godzinna norma czasu pracy i kodeksowe reguły rekompensaty pracy w godzinach nadliczbowych (art. 24 ust. 2 i art. 31 ustawy),

– pracowników zatrudnionych na stanowiskach pomocniczych i obsługi, do których w całości stosowało się kodeksowe reguły dotyczące czasu pracy (art. 32 w zw. z art. 31 i 24 ustawy).

Dodatkowa praca w zależności od stanowiska pracownika była więc różnie rekompensowana, a specyficzne zasady równoważenia pracy poza normalnymi godzinami pracy w postaci wynagrodzenia lub czasu wolnego od pracy w zależności od wyboru pracownika dotyczyły tylko niewielkiej grupy urzędników mianowanych.

Organizacja czasu pracy na nowych zasadach

Z uzasadnienia do projektu PracSamU08 wynika, że w zakresie czasu pracy kluczową zmianą miało być wprowadzenie przeciętnej 40-godzinnej tygodniowej normy czasu pracy, w celu ułatwienia efektywnej organizacji pracy urzędów i pomocy w dostosowaniu jej do potrzeb i oczekiwań petentów. Jest to niewątpliwie słuszne stwierdzenie, gdyż odejście przez ustawodawcę od sztywnej 40-godzinnej normy tygodniowej pozwoli na planowanie pracy pracownikom samorządowym przez 6 dni w tygodniu, jeśli w kolejnych tygodniach będą pracowali odpowiednio mniejszą liczbę dni, tak aby przeciętnie w skali okresu rozliczeniowego ich praca wyniosła 5 dni. Co ważne, działanie takie będzie możliwe nawet w skali 4-miesięcznego okresu rozliczeniowego czasu pracy, który – dzięki odesłaniu do stosowania przepisów KP – może być obecnie stosowany w przypadku pracowników samorządowych (przykładowo w stosunku do pracowników urzędów stanu cywilnego mogących dzięki temu pracować także w soboty, w które najczęściej udzielają ślubów, korzystając w zamian z dni wolnych w inne dni tygodnia)⁵. Co ważne, te dni wolne od pracy nie muszą wcale przypadać w tym samym tygodniu, gdyż wystarczy ich udzielenie w okresie rozliczeniowym.

Poza usunięciem z PracSamU08 40-godzinnej sztywnej normy czasu pracy ustawodawca zdecydował się na ogólne odesłanie do przepisów KP. Zgodnie bowiem z art. 43 ust. 2 PracSamU08 w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy KP. Oznacza to, że w stosunku do pracowników samorządowych można od 1.1.2009 r. stosować systemy: równoważnego czasu pracy (art. 135–137 KP), skróconego tygodnia pracy (art. 143 KP) czy też pracy weekendowej (art. 144 KP). Może to w niektórych komórkach urzędu spowodować znaczne uelastycznienie czasu pracy.

Praca w godzinach nadliczbowych

Zmiany dotyczące organizacji czasu pracy w PracSamU08 nie spowodowały [...]