Abstrakt

Prawo do wypoczynku jest jedną z podstawowych zasad prawa pracy. Formy wsparcia wypoczynku pracowniczego można podzielić na dwie kategorie: świadczenie urlopowe i świadczenia z zakładowego funduszu socjalnego. Zasady i kryteria przyznawania tych świadczeń zdecydowanie się różnią, ale za wspólną cechę można uznać dofinansowanie wypoczynku pracowniczego. W niniejszym opracowaniu Autorka poddaje szczegółowej analizie świadczenia związane z wypoczynkiem pracownika.

Uwagi wstępne

Prawo do wypoczynku jest jednym z praw człowieka. Jego regulacją zajmuje się wiele międzynarodowych źródeł prawa, w tym Powszechna Deklaracja Praw Człowieka. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej gwarantuje pracownikowi prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy oraz do corocznych płatnych urlopów (art. 66 ust. 2). Kodeks pracy¹ określa prawo do wypoczynku jako jedną z podstawowych zasad prawa pracy (art. 14). Każdy pracownik ma prawo do odpoczynku dobowego, tygodniowego i rocznego. Wypoczynek roczny pracownika obejmuje prawo do urlopu wypoczynkowego. W myśl art. 152 KP pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego, którego pracownik nie może się zrzec. W czasie urlopu pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, mimo że nie wykonuje pracy, a ponadto na wypoczynek może otrzymać dodatkowe świadczenia. Formy socjalnego wsparcia pracowniczego wypoczynku reguluje ustawa z 4.3.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych². Mimo że zakłady pracy w gospodarce rynkowej wypełniają głównie zadania ekonomiczne, to nie przestają pełnić funkcji społecznych. Z założeniem tym koresponduje art. 16 KP, zgodnie z którym pracodawca stosownie do możliwości i warunków zaspokaja bytowe, socjalne i kulturalne potrzeby pracowników. Niniejsza zasada ma charakter postulatywny, wskazuje na pożądane postawy pracodawców, zakreślając przy tym granice ich powinności. Wskazane obowiązki pracodawcy wykraczają poza zobowiązaniowy charakter stosunku pracy³. Ukazują w szerszej perspektywie więzi między pracownikiem i pracodawcą. Do zasady określonej w art. 16 KP nawiązują także obowiązki pracodawcy wyrażone w art. 94 KP, w szczególności zaś obowiązek zaspokajania - w miarę posiadanych środków - socjalnych potrzeb pracowników.

W FundŚwSocU przewidziano różne cele działalności socjalnej i formy wsparcia. Jedną z nich są świadczenia związane z wypoczynkiem, które będą stanowiły przedmiot dalszych rozważań.

Świadczenie urlopowe

Świadczenie urlopowe nie zostało uwzględnione w pierwotnym brzmieniu FundŚwSocU - wprowadziła je nowela z 1996 r. Świadczenie to jawi się jako alternatywa [...]