Abstrakt

Minimalne wynagrodzenie

Wprowadzaniu płacy minimalnej jako instrumentu polityki społecznej towarzyszył słuszny i skądinąd trudny do podważenia cel. Była to chęć doprowadzenia do tego, by minimalna płaca stała się wynagrodzeniem, za które po prostu można godnie przeżyć. Z pierwszymi regulacjami prawnymi w tym zakresie wiązano ogromne nadzieje. Gdy w 1938 r. prezydent Stanów Zjednoczonych F. Roosevelt podpisywał ustawę o najniższej płacy, oświadczył że „poza ustawą o ubezpieczeniach społecznych jest to najbardziej dalekowzroczny i istotny program, jaki kiedykolwiek przyjęto tu czy w jakimkolwiek innym kraju”. Pierwsza najniższa stawka godzinowa wynosiła wówczas w USA 25 centów za godzinę. Od tamtego czasu Kongres wielokrotnie podnosił stawkę płacy minimalnej. Zarówno wprowadzeniu, jak i każdorazowej podwyżce płacy minimalnej towarzyszyła dyskusja nad celowością państwowej ingerencji w sferę wynagrodzeń, w szczególności w kontekście jej krótko- i długofalowych skutków dla rynku pracy.

Zwolennicy zawsze podkreślali, iż w żadnym przypadku płaca minimalna nie stwarza istotnych statystycznie barier w dostępie do pracy. Jednocześnie wskazywali, iż rzeczywistymi przeszkodami są w szczególności nieodpowiednie lub zbyt niskie umiejętności zawodowe, zbyt wysokie koszty pracy wynikające z obciążeń podatkowych i ubezpieczeniowych, niska elastyczność prawa pracy, powszechna dyskryminacja na rynku pracy oraz uzależniający system świadczeń społecznych. Podnosili niezmiennie, iż na fakt negatywnego wpływu płacy minimalnej na rynek pracy nie było i nie ma niezbitych dowodów naukowych.

Z kolei przeciwnicy regulacji płacy minimalnej, głównie ekonomiści, podkreślali, iż jej wzrost powoduje automatycznie spadek popytu i pogarsza konkurencyjność chronionych pracowników oraz zmniejsza zakres pakietu świadczeń obejmujących pieniądze i inne korzyści (np. w postaci szkoleń, dodatkowych ubezpieczeń itd.)¹. Ilustrowali to wynikami badań w grupach przedsiębiorstw, branżach czy regionach.

Sądząc z atmosfery i tonu dyskusji na temat celowości stosowania płacy minimalnej, jakie się toczą w krajach, w których jest ona ustalana (np. w niemal wszystkich krajach europejskich), polaryzacja poglądów w kwestii jej wpływu na sytuację rynków pracy wciąż ma miejsce. Nadal w istocie nie potrafimy znaleźć jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy w ogólnym rozrachunku korzyści płynące z ustalania płacy minimalnej (bo takie niewątpliwie są) przeważają nad negatywnymi [...]