Abstrakt

Zabezpieczenie wekslowe jest najbardziej dogodnym dla pracodawcy sposobem zabezpieczenia jego ewentualnych roszczeń odszkodowawczych wobec pracownika. Stąd w praktyce jest relatywnie często spotykane. Dotyczy ono przede wszystkim ewentualnych roszczeń odszkodowawczych skierowanych przeciwko pracownikowi, któremu powierzono mienie z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się (art. 124-127 KP). Pracodawca, zatrudniając pracownika na stanowisku pracy związanym z odpowiedzialnością materialną za mienie powierzone, wymaga od niego złożenia zabezpieczenia na wypadek powstania w przyszłości niedoboru. Zdarzają się również zabezpieczenia wekslowe innych potencjalnych roszczeń pracodawcy - np. roszczeń odszkodowawczych, w związku z naruszeniem przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w umowie o zakazie konkurencji (art. 101¹ § 2 KP), albo kar umownych, związanych z naruszeniem przez pracownika zakazu konkurencji wynikającego z umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 101² KP).

W niniejszym opracowaniu autorka omawia wybrane kwestie dopuszczalności zastosowania wekslowego zabezpieczenia roszczeń pracodawcy.

Uwagi wstępne

Zabezpieczenie wekslowe (wystawienie przez pracownika weksla gwarancyjnego in blanco) niewątpliwie ułatwia pracodawcy dochodzenie roszczeń odszkodowawczych, np. gdy w mieniu powierzonym powstanie niedobór albo gdy pracownik naruszy zakaz konkurencji.

Weksel¹ - będący podstawą wydania nakazu zapłatyw postępowaniu nakazowym - umożliwia łatwe i szybkie uzyskanie tytułu wykonawczego przeciwko pracownikowi, który wyrządził pracodawcy szkodę. Jednocześnie podpisanie (wystawienie) przez pracownika wekslain blanco ma znaczenie prewencyjne² - uświadamia pracownikowi konieczność unikania tego rodzaju zachowań, które mogłyby stanowić dla pracodawcy podstawę do wszczęcia postępowania nakazowego z wykorzystaniem weksla (art. 485 § 2 KPC).

Dopuszczalność zastosowania zabezpieczenia wekslowego w stosunkach z zakresu prawa pracy

Przepisy Kodeksu pracy nie wyłączają możliwości zabezpieczenia wekslowego roszczeń odszkodowawczych pracodawcy w stosunku do pracownika. Równocześnie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego nie wyłączają możliwości realizacji tych roszczeń na drodze postępowania nakazowego.

W związku z owym brakiem wyraźnej regulacji ustawowej co do możliwości stosowania zabezpieczeń wekslowych w stosunkach między pracodawcą i pracownikiem w doktrynie prawa pracy ujawniły się dwa poglądy w kwestii dopuszczalności zastosowania wekslowego zabezpieczenia roszczeń pracodawcy.

Według jednego z nich, przeważającego, w stosunku do pracowników odpowiedzialnych materialnie za mienie powierzone może być stosowane przez pracodawcę zabezpieczenie wekslowe³. Ten punkt widzenia podziela również orzecznictwo⁴. W uzasadnieniu wyroku z 21.5.1981 r.⁵ SN stwierdził, że Kodeks pracy, normując odpowiedzialność materialną pracowników za szkody wyrządzone pracodawcom na odmiennych zasadach niż wynikające z prawa cywilnego, nie wprowadził żadnych zmian w zakresie stosunku prawa pracy do prawa wekslowego. Wobec braku w przepisach wprowadzających Kodeks pracy wyraźnej normy wyłączającej zastosowanie prawa wekslowego do roszczeń pracodawców ze stosunku pracy należy dojść do wniosku, że stosunek prawa wekslowego do prawa pracy w rozważanym zakresie jest taki sam jak do prawa cywilnego. Gdyby ustawodawca chciał wyłączyć dochodzenie roszczeń pracodawcy w stosunku do pracownika, wynikających z weksla, i w ten sposób dać wyraz braku możliwości stosowania weksla gwarancyjnego dla zabezpieczenia roszczeń o wynagrodzenie ewentualnych przyszłych szkód wyrządzonych pracodawcom przez pracowników, to zostałoby to określone w przepisach prawa pracy⁶.

Według innego poglądu [...]