Abstrakt
Pracodawca, ustalając określone zasady postępowania, zakłada, że posłuży to efektywnej organizacji pracy oraz optymalnemu wykorzystaniu potencjału pracowniczego i technicznego dla osiągania zamierzonych celów gospodarczych. Tak rozumiana ochrona interesów pracodawcy była podstawą unormowania odpowiedzialności porządkowej pracowników. W niniejszym artykule będzie mowa o środkach dyscyplinujących pracodawcy o charakterze karzącym, piętnującym, przeciwdziałającym niekorzystnym zjawiskom w procesie pracy. Dla uzupełnienia należy dodać, że istnieje też wiele środków dyscyplinujących o charakterze motywacyjnym, odwołującym się do ambicji pracownika, wpływających na polepszenie jego sytuacji życiowej czy stwarzających perspektywy awansu lub rozwoju (np. polityka płacowa czy system nagród i wyróżnień). Z uwagi na charakter tego opracowania środki tego rodzaju nie będą przedmiotem niniejszych rozważań.
Uwagi wstępne
Jednym z podstawowych celów prawa pracy, leżących u podstaw jego powstania i rozwoju jest ochrona pracowników jako słabszej ekonomicznie strony stosunków pracy1. Potrzeba pełnienia przez prawo pracy takiej funkcji nie jest kwestionowana także dziś, co znajduje wyraz zarówno w działaniach legislacyjnych państwa, jak i w ustawodawstwie międzynarodowym.
Jednocześnie jednak już od dłuższego czasu zwraca się uwagę, że regulacje ochronne nie powinny wykraczać poza wyrównywanie sytuacji obu stron stosunku pracy2. Przede wszystkim nie powinny naruszać istotnych interesów pracodawcy, które chronione są nie tylko na podstawie innych ustaw, ale także na mocy przepisów ustawy zasadniczej3.
W interesie pracodawcy leży respektowanie przez pracowników ustalonych reguł postępowania, które mają na celu zapewnienie właściwej organizacji pracy, oraz przestrzeganie ustalonego porządku i dyscypliny, co prowadzi do osiągania zamierzonych celów gospodarczych.
Tak rozumiana ochrona interesów pracodawcy, oczywiście przyjęta tu w znacznym uproszczeniu, legła u podstaw unormowania odpowiedzialności porządkowej pracowników. Prawo pracodawcy do wytykania nagannego postępowania pracownika wynika z jego podporządkowania w toku procesu pracy ustalonemu w zakładzie porządkowi i dyscyplinie. Natomiast wymierzenie kar porządkowych w ramach tego uprawnienia jest [...]