Abstrakt
W październiku br. projekt nowego Kodeksu pracy ma zostać przekazany Ministrowi Gospodarki i Pracy. Na wykaz zmian z niepokojem czekają zarówno pracodawcy, jak i związkowcy, gdyż jak do tej pory pomysły nowych rozwiązań nie były z nimi konsultowane. W niniejszym opracowaniu Autor - członek Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy - wskazuje na problemy, które mają znaleźć rozwiązanie w obecnie przygotowywanym projekcie.
Uwagi wstępne
Prawo pracy podlegało od początku swojego istnienia burzliwym przeobrażeniom. Nie bez powodu za jedną z cech charakteryzujących szczególnie tę gałąź praw uznano jej dynamizm, który jest nieporównywalnie większy niż w przypadku np. prawa cywilnego1. Od pewnego czasu zmienił się jednak wektor tych przeobrażeń. Przez wiele dziesięcioleci pokazywał on kierunek wzwyż. Prawo pracy rozwijało się poprzez przyrost uprawnień pracowniczych zarówno na płaszczyźnie indywidualnych, jak i zbiorowych stosunków pracy. Pod koniec XX wieku kierunek ten zaczął się zmieniać. Prawo pracy wkroczyło, przynajmniej w pewnych obszarach, w etap tzw. deregulacji.
Przesłanki oddziałujące na prawo pracy
Zwróćmy uwagę na trzy grupy przesłanek oddziałujących obecnie na kształt prawa pracy w Polsce. Pierwsza grupa wiąże się z transformacją ustrojową, która doprowadziła do zastąpienia gospodarki centralnie sterowanej gospodarką wolnorynkową zdominowaną przez podmioty prywatne. Drugą przesłanką, którą prawo pracy musi konfrontować, jest masowe bezrobocie, skutkiem czego m.in. rynek pracy stał się wybitnie rynkiem pracodawcy. Trzecia grupa przesłanek to przemiany ogólnocywilizacyjne, których skutkiem jest tracenie na znaczeniu klasycznej, tradycyjnej formuły stosunku pracy na rzecz większego zróżnicowania prawnych form zatrudnienia.
Wymienione przesłanki pod pewnymi względami oddziałują zbieżnie, np. nie ulega wątpliwości, że należy wzbogacać ofertę form zatrudnienia dostosowanych do potrzeb stron przy zapewnieniu wystarczającej ochrony pracownikom-wykonawcom. Natomiast pod innymi względami ich oddziaływania mogą pozostawać [...]