Abstrakt
W niniejszym opracowaniu zostaną opisane zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia i ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Określono je w rozporządzeniu MPiPS z 8.1.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (dalej jako: rozporządzenie)1. Natomiast od 1.1.2004 r. obowiązują istotne zmiany, które zostały wprowadzone do tych przepisów rozporządzeniem z 16.12.2003 r.2.
Wynagrodzenie za okres urlopu
Za czas urlopu przysługuje pracownikowi wynagrodzenie w takiej wysokości, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Zastosowanie tej zasady nie przedstawia trudności w stosunku do składników wynagrodzenia określonych w stawce miesięcznej w stałej wysokości. Natomiast w przypadku grupy składników wynagrodzenia cechujących się zmiennością niezbędne jest ustalenie ich przewidywanej wysokości w okresie korzystania z urlopu. W tym celu wartość zmiennych składników wynagrodzenia naliczana jest w postaci średniej z okresu 3 miesięcy (lub 12 miesięcy, jeśli występuje znaczne wahanie wysokości) poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu.
Szczegółowe wytyczne w zakresie naliczania wynagrodzenia za czas urlopu zawarte są w § 6–13 rozporządzenia.
1. Ustalenie składników wynagrodzenia
Wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego składa się z wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy. Przy ustalaniu tego wynagrodzenia uwzględnia się więc wynagrodzenie zasadnicze bez względu na jego rodzaj, premie, dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych, inne dodatki – np. funkcyjny, za staż pracy, za znajomość języków, za pracę w warunkach szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia, za pracę zmianową, o ile takie składniki są przewidziane w przepisach o wynagradzaniu obowiązujących u pracodawcy. Natomiast nie bierze się pod uwagę:
a) jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,
b) wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
c) gratyfikacji (nagród) jubileuszowych,
d) wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
e) ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,
f) dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
g) wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
h) nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
i) odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych,
j) wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy.
W wynagrodzeniu za urlop nie uwzględnia się składników przysługujących pracownikowi za pracę wykonywaną w ramach poprzedniego stosunku pracy. Zasada ta jest oczywista, gdy pracownik zmienia pracodawcę. Obowiązuje ona także wówczas – wbrew temu, co sądzi część pracowników – gdy te umowy zawarte są z tym samym pracodawcą.
Ustalając wynagrodzenie urlopowe, nie uwzględnia się wynagrodzenia z tytułu dodatkowych prac wykonywanych przez pracownika na podstawie umów cywilnoprawnych na rzecz podmiotu, z którym równocześnie wiąże go stosunek pracy. Tego rodzaju należności nie są bowiem ani wynagrodzeniem za pracę, ani innym świadczeniem ze stosunku pracy.
Składniki wynagrodzenia ze względu na sposób uwzględniania ich w wynagrodzeniu urlopowym pracownika dzieli się na 3 grupy. Należą do nich: [...]