Abstrakt
Ostatnia nowelizacja Kodeksu pracy z 14.11.2003 r.1przyniosła dość zasadnicze zmiany w zakresie regulacji czasu pracy. Z ich zasięgu i znaczenia pracodawcy często nie zdają sobie sprawy. Mowa tu nie tylko o całkiem nowych pojęciach, systemach czasu pracy, nieprzerwanym odpoczynku dobowym i tygodniowym, ale także o zmianach mających wpływ na wysokość należnych pracownikom dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych, na zasady ustalania obowiązujących pracowników rozkładów czasu pracy, w tym zatrudnionych w niepełnym wymiarze. Sama treść nowych przepisów zapewne znana jest już dobrze wszystkim tym, którzy mają styczność z prawem pracy, stąd publikacja ta nie ma na celu omówienia znowelizowanych przepisów działu szóstego Kodeksu pracy.
W niniejszym artykule Autorka przedstawi - z praktycznego punktu widzenia - te kwestie, które mają istotne znaczenie w codziennym posługiwaniu się przepisami dotyczącymi czasu pracy i jednocześnie budzą liczne wątpliwości osób je stosujących.
Stare, ale nowe pojęcia
Pojęcia norm czasu pracy i nadgodzin nie są niczym nowym w kodeksowej regulacji czasu pracy. Tym niemniej warto przyjrzeć się im w kontekście nowych przepisów.
Zgodnie z art. 129 KP czas pracy nie może przekraczać ośmiu godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym co do zasady nieprzekraczającym czterech miesięcy. Z treści powołanego przepisu wynika, iż funkcjonują dwie normy (przepis wprost nie posługuje się pojęciem normy, tym niemniej z uwagi na tytuł rozdziału: „Normy i ogólny wymiar czasu pracy”, w jakim został umieszczony, mamy prawo wnioskować, iż mowa w nim o normach czasu pracy), tj. dobowa i tygodniowa, przy czym w przypadku tej drugiej mamy do czynienia z dwoma jej rodzajami - gdyż po pierwsze, w tygodniu czas pracy nie może przekraczać przeciętnie 40 godzin („godzinowa”), po drugie, tydzień pracy nie może być dłuższy niż przeciętnie pięciodniowy („dniowa”). Powołany przepis wskazuje normy podstawowe, które podlegają pewnej modyfikacji stosownie do przepisów określających szczególne systemy czasu pracy, tj. równoważnego czasu pracy, pracy w ruchu ciągłym oraz skróconego tygodnia pracy i pracy weekendowej.
Z pojęciem norm czasu pracy ściśle związane jest także pojęcie nadgodzin. Zgodnie z kodeksowym określeniem jest to praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy (art. 151 § 1 KP).
Należy zwrócić uwagę, iż porównanie określeń, jakimi [...]