Abstrakt

Organy podatkowe nie mają wątpliwości, że pieniądze traktować należy jako (swoistego rodzaju) rzeczy, których pożyczka – przy umowie zawartej za granicą i przelewie dokonanym z zagranicznego konta bankowego – może korzystać z wyłączenia z opodatkowania, wynikającego z art. 1 ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej PCCU). Owo jednolite podejście organów było i jest nadal korzystnym narzędziem optymalizacji dla podatników otrzymujących pożyczki spoza terytorium Polski. Czy jest ono jednak słuszne? Niniejszy komentarz ma na celu zwrócenie Czytelnikom uwagi na poparte orzecznictwem zagrożenia i możliwości wynikające z zastosowania odmiennej kwalifikacji prawnopodatkowej umów pożyczki, tj. uznania ich za czynności związane nie z wydaniem rzeczy, lecz z powstaniem określonych praw majątkowych. Ta pozornie drobna zmiana interpretacyjna prowadziłaby bowiem w praktyce do radykalnie odmiennych wniosków w przedmiocie opodatkowania ww. umów na gruncie PCC. Stan faktyczny Zamieszkały w Polsce wnioskodawca zawarł umowę pożyczki z posiadającą siedzibę w Liechtensteinie fundacją, na mocy której ta przelała na rzecz polskiego pożyczkobiorcy określoną sumę pieniędzy. Z okoliczności stanu faktycznego wynikało, że umowa pożyczki (czynność potencjalnie opodatkowana PCC) zawarta została za granicą. Przelane pieniądze nie tylko znajdowały się (w momencie zawierania umowy) w Liechtensteinie, lecz przekazane zostały także na prowadzony w tym samym kraju rachunek bankowy wnioskodawcy. Wnioskodawca wystąpił do organu podatkowego z pytaniem, czy w świetle powyższych okoliczności zawarta umowa pożyczki podlegała PCC. Co ważne dla dalszych rozważań, swoje stanowisko wnioskodawca uzasadnił dwutorowo: wychodząc z założenia, że pożyczane pieniądze kreują prawo majątkowe, którego miejscem wykonania jest miejsce, do którego pożyczkodawca zobowiązany był dostarczyć przedmiot pożyczki (tj. Liechtenstein), wskazał jednocześnie, że nawet w razie uznania pieniędzy za rzeczy, w momencie zawarcia umowy znajdowały się one w Liechtensteinie. Ostatecznie wnioskodawca wskazał, że przyjęcie któregokolwiek z powyższych wariantów prowadzi do tego samego wniosku, mianowicie o wyłączeniu zawartej umowy pożyczki spod PCC, na gruncie art. 1 ust. 4 PCCU. Organ uznał stanowisko wnioskodawcy za prawidłowe. Stosownie do dotychczasowej linii interpretacyjnej stwierdził, że skoro umowa zawarta została za granicą, natomiast będące jej przedmiotem pieniądze (rzeczy) w chwili jej zawarcia również znajdowały się za granicą, umowa taka nie podlegała opodatkowaniu PCC. Organ oparł swoją interpretację na brzmieniu art. 720 Kodeksu cywilnego (dalej: KC), wywodząc z niego wniosek, że przepis ten nie ustanowił praw majątkowych jako przedmiotu pożyczki, w wyniku czego pieniądze należy traktować jak rzeczy, choć o szczególnych właściwościach. Organ stwierdził również, że powyższe podejście jest ugruntowane w orzecznictwie sądów administracyjnych.