Monitor Podatkowy
nr 12/2015
ZMIANY W ORDYNACJI PODATKOWEJ OD 1 STYCZNIA 2016 R.
Doradca podatkowy. Kancelaria Adwokacko-Podatkowa prof. dr hab.
Henryka Dzwonkowskiego w Łodzi.
Kancelaria Adwokacko-Podatkowa prof. dr. hab. Henryka Dzwonkowskiego w Łodzi.
Doktorantka na Wydziale Prawa i Adm inistracji Uniwersytetu Łódzkiego. Konsultant podatkowy w Kancelarii Adwokacko-Podatkowej prof. dr. hab. Henryka Dzwonkowskiego w Łodzi.
Doradca podatkowy. Kancelaria Adwokacko-Podatkowa prof. dr. hab.
Henryka Dzwonkowskiego w Łodzi.
Abstrakt
Spis treści - Wstęp
- Interpretacje przepisów prawa podatkowego – ocena zmian 1.1.2016 r.
- Najistotniejsze zmiany w przedmiocie kontroli podatkowej
- Rozstrzyganie wątpliwości na korzyść podatnika (in dubio pro tributario)
- Przedawnienie zobowiązań podatkowych – zmiany od 1.1.2016 r.
- Praktyczne zagadnienia nowelizacji przepisów o doręczeniach
|
Wstęp
- Prof. Dr hab. Henryk Dzwonkowski
- Jakub Marusik
Ordynacja podatkowa (dalej: OrdPU) kodyfikuje fundamentalne reguły funkcjonowania systemu podatkowego oraz zasady działania organów podatkowych, stanowiąc zasadniczy akt prawny z zakresu stosowania prawa podatkowego. Od czasu jej wejścia w życie dochodziło do wielokrotnych zmian o charakterze merytorycznym, przy czym ostatnia szersza nowelizacja OrdPU nastąpiła ponad 7 lat temu.Nie ulega przy tym wątpliwości, że obecnie konieczne jest przeprowadzenie kompleksowej kodyfikacji ogólnego prawa podatkowego poprzez stworzenie nowego aktu prawnego wolnego od ułomności obecnej ustawy, w szczególności w zakresie przyjętej systematyki aktu, konieczności skatalogowania praw i obowiązków podatników, które wyznaczają ich pozycję prawną oraz uregulowanie takich obszarów, jak zasady wykładni prawa podatkowego. Stworzenie nowej OrdPU o tak doniosłej wadze wymaga jednak szerokiego porozumienia wszystkich zainteresowanych podmiotów (w tym władz podatkowych, sądownictwa, doktryny prawa i przedstawicieli podatników) oraz długotrwałego procesu legislacyjnego. Dlatego też – w celu pilnego rozwiązania praktycznych problemów związanych ze zmieniającym się otoczeniem gospodarczym i prawnym – prawodawca zdecydował się na wprowadzenie już od 1.1.2016 r. istotnych zmian w dotychczasowej OrdPU, zanim całkowicie nowy akt zostanie włączony do systemu prawa. Zmiany te są zaś przedmiotem niniejszej publikacji. Omawiane w poniższych opracowaniach tematy nie wyczerpują oczywiście wszystkich problemów związanych z nowymi unormowaniami, lecz skupiają się na tych zagadnieniach, które uznaliśmy za najbardziej aktualne z punktu widzenia praktycznego ujęcia funkcjonowania procedury podatkowej.Wchodzące z początkiem przyszłego roku regulacje dotyczą m.in. wprowadzenia explicite do OrdPU zasady in dubio pro tributario, któremu to zagadnieniu poświęcony jest pierwszy artykuł niniejszego opracowania. Dotychczas reguła rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika na gruncie polskiego prawa podatkowego nie była wyrażana wprost w ustawie. Od lat funkcjonuje natomiast w orzecznictwie i doktrynie prawa podatkowego, a jej źródła upatruje się w art. 2, art. 84 i art. 217 Konstytucji RP. Przyjęty zabieg legislacyjny ma w zamierzeniach jego twórców przeciwdziałać rozszerzaniu się tendencji do uwzględniania wątpliwości na niekorzyść podatnika (zgodnie z odmienną zasadą – in dubio pro fisco), jednak niesie ze sobą poważne obiekcje interpretacyjne i praktyczne (m.in. w zakresie wątpliwości zaistniałych co do stanu faktycznego, a nie tylko prawnego) i obawy o zbyt szeroką swobodę uznania przyznanego w tym zakresie organom podatkowym.Kolejne zmiany omówione w niniejszym opracowaniu dotyczą bezpośrednio instytucji interpretacji indywidualnych prawa podatkowego. Z uwagi na fakt, iż są one obecnie szeroko wykorzystywane przez podatników dla ochrony interesów indywidualnych – z czym wiąże się również ponoszenie istotnych nakładów przez aparat skarbowy oraz problem faktycznego „zastępowania” obowiązujących norm prawnych przez interpretacje – zdecydowano się na istotne ograniczenia w możliwości korzystania ze wskazanej instytucji. Przede wszystkim expressis verbis wyłączono dopuszczalność wydania interpretacji w przedmiocie przepisów regulujących właściwość oraz uprawnienia i obowiązki organów podatkowych (organów kontroli skarbowej), rozszerzono zakres oddziaływania interpretacji ogólnych (które w pewnym obszarze będą zastępować interpretacje indywidualne), wprowadzono instytucję wniosku wspólnego o wydanie interpretacji w sprawie (której przedmiot obejmuje szerszy krąg podmiotów) oraz zapewniono centralizację procesu wydawania interpretacji (poprzez powołanie nowego organu zajmującego się interpretacjami, tj. dyrektora Biura Krajowej Informacji Podatkowej).Prezentowana publikacja obejmuje również omówienie zmian w zakresie przedawnienia zobowiązań podatkowych, w tym przede wszystkim: przedawnienia w sferze opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących z nieujawnionych źródeł, skutków ogłoszenia upadłości dla biegu terminu przedawnienia (jeśli ogłoszenie upadłości następuje przed rozpoczęciem biegu tego terminu) oraz zagadnień związanych z zawieszeniem biegu terminu przedawnienia w przypadku wszczęcia procedury wzajemnego porozumiewania na podstawie ratyfikowanej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.Opracowanie przybliża również zmiany w instytucji doręczeń. Szczegółowo omówiony jest tryb doręczenia pism w formie elektronicznej oraz inne nowe sposoby doręczeń, a także konsekwencje nowelizacji w tym zakresie dla doradców podatkowych, radców prawnych i adwokatów.Zdecydowaliśmy się również na omówienie modyfikacji odnoszących się do procedury kontroli podatkowej. Zagadnienia, wokół których koncentruje się publikacja, dotyczą w głównej mierze: problematyki reprezentacji podmiotu kontrolowanego, instytucji zawieszenia kontroli, zakresu działań kontrolowanego w toku kontroli, zmian w przedmiocie wszczęcia kontroli na tzw. legitymację, zakresu załączników do protokołu kontroli oraz skuteczności czynności wykonywanych w toku kontroli przez organ niewłaściwy miejscowo w sprawie.Wszystkie omawiane zmiany zawarte są w czterech aktach prawnych, tj. przede wszystkim w ustawie z 10.9.2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1649), ustawie z 5.8.2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1197) oraz ustawie z 10.7.2015 r. o administracji podatkowej (Dz.U. z 2015 r. poz. 1269), a także w ustawie z 16.1.2015 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r. poz. 251).
