Abstrakt
W artykule przeanalizowano w świetle orzecznictwa relacje pomiędzy kontrolą podatkową a postępowaniem podatkowym.WprowadzenieOmówienie relacji postępowania podatkowego w stosunku do kontroli podatkowej wymaga wyjaśnienia na wstępie związków pomiędzy postępowaniem podatkowym a postępowaniem kontrolnym. W orzecznictwie dotyczącym tej problematyki wyraźnie przewija się funkcja obu postępowań, jednak ze względu na odmienne zadania i budowę obu regulacji uzasadnione staje się zarysowanie celów, które te unormowania realizują. Niewątpliwie podstawowym celem obu tych postępowań, tak jak i najmniej rozbudowanych przepisów procesowych, które stanowią czynności sprawdzające, jest doprowadzenie do właściwego wykonania norm materialnego prawa podatkowego. Przy czym upowszechnienie w latach 90. ubiegłego wieku metody samoobliczenia zobowiązań podatkowych, czy to bezpośrednio przez podatnika, czy też za pomocą płatnika lub inkasenta, spowodowało konieczność rozwinięcia w procedurze podatkowej postępowań kontrolnych, które służą bardziej (kontrola podatkowa) lub mniej (czynności sprawdzające) sformalizowanej ocenie wywiązywania się przez podatników, płatników i inkasentów oraz inne podmioty (np. następców prawnych podatnika) z obowiązków wynikających z prawa podatkowego. Jednym z zadań tych postępowań kontrolnych jest doprowadzenie do dobrowolnego wykonania zobowiązania podatkowego we właściwy sposób, bez konieczności wszczynania postępowania podatkowego i wydawania decyzji podatkowej określającej poprawną wysokość zobowiązania. Jednak rozszerzenie zakresu i wagi regulacji kontrolnych w prawie podatkowym nie oznacza, że znaczenie utraciło postępowanie jurysdykcyjne. Stanowi ono nadal podstawowe narzędzie, którym posługują się organy podatkowe, w tych nielicznych już przypadkach, gdy ustawy podatkowe przewidują, że zobowiązanie ustala się w drodze decyzji albo najczęściej gdy zobowiązane podmioty uchylają się od odpowiedniego wywiązywania się z ciążących na nich obowiązków. Dlatego warto przeanalizować, jak w świetle orzecznictwa wyglądają relacje pomiędzy kontrolą podatkową a postępowaniem podatkowym.